Zulu

© Dr Peter Magubane

Ntumbuluko wa rixaka ra ma Zulu, leri kungavaka rona rixaka lerikulu swinene etikweni hinkwaro ra Afrika Dzonga, riwena eka ntlawa lowuntsongo wa rixaka ra vuhosi bya va Nguni leri tumbulukeke ekusuhi na nambu wa White Umfolozi River laha namuntlha kutivekaka tani hi KwaZulu-Natal kwalomuya kava 16th century.

Shaka, loyi anga hetelela ari hosi ya ntlawa wuntsongo wa ma Zulu hi lembe ra 1818, hi yena anga sungula ku tumbuluxiwa ka rixaka ra ma Zulu kutani a aka rixaka lerikulu swinene e Dzongeni wa Afrika.

Maendlelo ya ndzhavuko wa xi Zulu

Vunanga, risimu xikan’we na ncino swi tlange xiphemu xa nkoka swinene eka vutomi bya mu Zulu, kungari eka munhu un’we ntsena, kambe na r...more

Vutomi bya masiku hinkwawo bya muZulu

Khale, vutomi bya siku na siku emutini wa mu Zulu (umuzi) a byi landzelela maendlelo yokarhi lawa fanaka. Ku hambanyisiwa loku hambanyisekak...more

Nhlangano wa vusocha bya ma Zulu

Hinkarhi waku fuma ka Shaka xikan’we na lavanga fuma endzhaku kayena, kukula na matimba ya rixaka ra ma Zulu swisukela eka nhlangano wa vu...more

Nhlangano wa tipolotiki ta ma Zulu

Nhlangano wa tipolotiki ta ma Zulu awu akiwe tani hi pyramid. E hansi ka xivumbeko lexi akuri miti (imizi) ya mani na mani, leyi ayiri na sw...more

Vukhongeri na leswi tshembiwaka hi ma Zulu

Eka matimu hinkwawo ya xi Zulu, akuna xiphemu na xintsongo xa vutomi bya ndzhavuko wa xi Zulu laha vukhongeri byingariki na xiave: eka tinyi...more

Ntumbuluko wa ma Zulu

Kwalomuya ka lembe rava 1550 Malandela, hosi leyi ayiri na nseketelo wuntsongo, lava avatshame ehansi ka xintshabyani xa Amandawe Hill e dzo...more

Ku tlakuka ka rixaka ra ma Zulu

Hi 1787, Senzangakhona, hosi leyintsongo ya ma Zulu (loyi a kumeke vito rakwe kusuka eka n’wana wa jaha wa Malandela), atava a kume n’wa...more

Murhi wa Xintu na Magic eka ma Zulu

Mimirhi ya xintu ya rixaka ra ma Zulu yina lomu yitumbulukaka kona exikarhi ka vukhale bya yona; xikan’we n kutirhisiwa na matotelo yawona...more

Kutswariwa ka n’wana hi ndzhavuko wa xi Zulu

Kutswariwa ka nwana exikarhi ka rixaka ra ma Zulu aswitshama swiri xivelelo eka vavasati ntsena, naswona vavanuna avanga pfumeleriwi kuva ko...more

Mintlangu yaku kula ka ma Zulu

Eka vutomi bya khale bya ndzhavuko wa ma Zulu abyi vekiwe hi xivumbeko xa kahle na nhlonipho leswi aswiri na ntshamiseko. Munhu wun’wana n...more

Tiyindlu ta ndzhavuko ta xi Zulu

Matshamelo ya ntolovelo ya ndzhavuko wa vutomi bya xi Zulu, hilawa yanga rhandzela muti (umuzi). Kufikela masiku lawa, muti (umuzi) wutala k...more