Kukhicitwa kwema Apricot

© Louise Brodie

Imvelaphi kany neMphumela

Imvelaphi yeliciniso yema apricots ayicaci kahle, kepha lesitselo kucatjangwa kutsi siyimvelaphi yase nyakatfo nase nshona yase China, eCentral Asia, eJapan nase Korea. Ligama laso lesayensi, yi Prunus armeniaca, lokuchaza iArmenian plum, lokumelela ema apricots ngekuba ngulahlanyelwe ngekwemlandvo eAmerica iimnyaka yandvulo ngaphambi isakatwe ngema Roma emaveni ase Europe ngetikhatsi telikhulu.

Ema apricots akhula etimeni telitulu letiningi. iTurkey nguyona iyinkhulu kubakhiciti basemaveni langaphandle, kulandzele iUzbekistan. Tisindvo letinkhulu tikhicitwa eItaly, eAlgeria, nase Iran; ibe iNingizimu Afrika kunguyona lenkhulu ngekuhambisa ema apricots laetikoteleni.

Ngemnyaka wa 2003, balimi base Ningizimu Afrika balahla sisindvo lesikhulu sema apricots phindze bangcutfula tihlahla tema apricot lanetimphandze ngoba kwakwetsenjwa kutsi atisahambi ngekwentsengo. Lesimo sesitfutfukile kusuka lapho, kepha kutfolwa kwemanti kusele kungaphansi kwebumatima ngenca yekukhuphuka kwemanani ngekuhlanganisa nekukhula kancane ngendlela lafunwa ngayo.

Indzawo yekuKhicitela

Ema apricots enta kahle etindzaweni tesimo selitulu letikahle kepha akhula etindzaweni letibandzako, busika lobomile kany nelihlobo lelomile, lelishisako. Atsi asakhicitwa eNingizimu Afrika yonkhana, lomkhicito losigadla utsatsa indzawo eWestern Cape.

Njengekubonwa yi Hortro Babali beTihlahla, le Klein Karoo yabalela ngetulu kwa 75% wetindzawo letingaphansi kwemkhicito wemnyaka wa 2018. ePiketberg,eCeres, nase Worcester nguletinye taletinkhulu ngekukhicita ema apricot, ibe iLangkloof, iVilliersdorp Kanye ne Southern Cape, iPaarl, iWolseley, iTulbagh, ne Sifundza sase Nyakatfo takha indzawo yekulimela lencane.

Tinhlobonhlobo

Indzawo Yebukhosi yekulima ema apricot yetfulwa eNingizimu Afrika kwentela komisa ngetikhatsi tekucala ta 1900, lelapho indzawo ye Bulida yetfulwa ngemnyaka wa 1930 kwentela kufaka etikotelelni. iBulida yakhulisa lelitiko ngemnyaka wa 2018, kubalela  ngetulu kwehhafu yendzawo ngaphansi kwemkhicito njengoba kubonwa kuluhla lolubonakalako loluphatselene netitselo letilahlekelwa ngemacembe ato ngemnyaka.

iSoldonne, iBebeco, Imperial Kanye ne Palsteyn kwahlanyelwa ngetulu kwemahekitha lamakhulu lamabili ngalinye, lelapho lendzawo ngaphansi kwwe Supergold ne Charisma tatingetulu kwemahekitha lalikhulu ngalinye. Letindzawo tekukhicitela lelatibekelwe Bukhosi, iPeeka, iColorado, kan ene Solitaire takala lokungaphansi kwelikhulu lemahekitha ngayinye indzawo yekulimela.

Lemakethe yase Europe beyisolo ihamba kahle kusuka kuma apricots endao lamtfubi ngekumelela ema apricots lanalokubovana, lokwakhokha ekufunweni kwetinhlobonhlobo letikhulako. Linani letinhlobonhlobo letinsha setikhokhiwe ngekuhamba kweminyaka lembalwa leyendlulile.

Sikhatsi

Kushiyana ngesimo selitulu, indzawo yekukhicita Kanye nekulima, lesikhats sema apricot eNingizimu Afrika titsatsa indzawo kusuka ngenyanga yeLweti kuya kunyenga yeNdlovu Lenkhulu, netisindvo letincane letidlalela ngakunyanga yaMabasa.

Kutsengiswa

©Louise Brodie

Ngelinani, 70% wema apricot ase Ningizimu Afrika ayakhokhwa, lelapho 16% uyomiswa na 9% uhanjiswa usesemusha. Cishe lokungaba ngu 4% kwetitselo letinsha kutsengiswa kumakethe yasendzaweni.

Ngetindlela tekuhambisa ema apricots, ngetulu kwa 50% wema apricots lasemasha aseNingizimu Afrika ahanjiswa aya eMiddle East ngemnyaka wa 2018. iUnited Kingdom yatfola 29% kwatsi iEurope yatfola 16% waletititselo. Sisindvo lesincane saphindze saya eRussia, ku Mpumalanga leKhashane, eAsia, nase naseMahlandzeni ase Indian Ocean.

Kusetjentiswa

©Louise Brodie

Ema apricots aphakeme ngefibre, ngema vitamin, ikakhulu nga vitamin A na C, Kanye nemaminerals. Lesitselo nalesikhumba saso kuyadliwa, kepha lelitje liyasuswa. Ema apricots angabamnandzi asesemasha noma afakwe etikoteleni, omisiwe, anjalo, agciniwe noma entiwe ijusi.

Translated by Phindile Malotana