Ikhambo eliya eCofimvaba Esifundeni se- Eastern Cape

UJo-Anne Smetherham usiqoqela bona kwabanjani ukuthatha ikhambo aya ehlanganweni i-GAPA (Grandmothers Against Poverty and Aids) emzini ka gogo uFelicia Mfamana e-Cofimvaba esiphandeni se- Eastern Cape eseSewula Africa.

Emakhaya Walokha Basakhulako

©Eric Miller

Saya esifundeni sange-Eastern Cape sayokufuna uFelicia Mfamana, sayokubona nezinye zendawo lapha abogogo be-GAPA (Grandmothers Against Poverty and Aids) bakhulela khona. Sasihlele bona uFelicia ahlangane nathi ngaphandle kwebulungelo le-ABSA eduze kobungeno bendawo ye-Comfimvaba. Kwathi lokha nasifikako, sabona umuntu omncani ajame rwe ngaphandle kwebulungelweli.

Nawukude gade aqaleka asesemncani begodu aphilile bona angaba ngugogo. Kodwana umma lo, gade ambethe ibherede yoboya ephephulu, esasihlala sibona uFelicia ayembethe, nasifika eduze sathola kunguye. 'Maye ngithabele ukubona bona nizile', watjho njalo, amomotheka, wasazisa khonokho kumakhelwanakhe lokha nakadlulako. Satjhayela ikoloyi yethu egade siyiqatjhile, siya endaweni egade ahlala kiyo.

Kwakuyindawo engaphandle abahlali bakhona ebebangarhoni ukuya kiyo ngabo sonto, lokha amateksi angakhambiko, namtjhana izulu nalinako. Ukusuka ekhabo labezimu lakaFelicia bebarhona ukubona iinkhisi zalapha indawo yakhabo ikhona. Indlu yekhabo iphezu kombundu begodu kunotjani obunengi eduze kwayo.

Lapha, gade kunehlathi lapha indodakazi yakhe uNomanani atheza khona iinkuni iveke enye nenye,alethe inyanda ekhaya ayithwele ehloko, ngemva kwalapho kuzintaba. Indlu yakhabo ibhodwe marantabula wendawo yekhabo,apendwe ngokuhlaza satjani,okupinki nokusarulana nekumibala etholakala yoke indawo esifunda se-Eastern Cape.

Kuthulile ngaphandle kwetjhada elenziwa zinyoni etjanini, umoya ophephethako, ngesinye isikhathi ukulotjhisa okwenziwa ngumakhelwani odlulako. Indawo yona yihle, kodwana kwaMfamana njengabanye abanengi esifundeni se-Eastern Cape, batlhaga khulu.

Uhlukaniseka kabili Hlangana Nemakhaya

©Eric Miller

Ufelicia umomndeni eKapa, begodu nendaweni yakhabo. Uhlukaniseke kabili, i-section yeKhayelitjha lapha ahlala khona iyindawo enomtlhago, isitrada ahlala kiso sizele izindlu ubugebengu nabo budlangile, utjho njalo. Ihliziyo yakhe esendaweni yemakhaya leyo, kodwana abentwabakhe eKapa bayamtlhoga nabo.

Kwathi entambama samthatha sakhamba naye wayokubona udadwabo endaweni eseduze nalapha besikhona. Lapha ikoloyi yethu yasele angasarhoni ukudlula kuhle ngombana indlela izele imigodi samhlisa. Kulungile, akusikude nakancani watjho njalo, ubuso bakhe bumomotheka njengenjwayelo.

Samqala agibela umbundu, adlula omunye masinya ngokuzimisela ngendlela ebe sele simjwayele ngayo, gade kusese kude lapha kufanele aye khona, kodwana kwathi lokha nanyana sele asithela sasisarhona ukumbona, sithokoza iberende yakhe yoboya ePhephuli.

Translated by Busisiwe Skhosana