Vhabebi vha vho makhulu vha GAPA

The Grandmothers Against Poverty and Aids group (GAPA) vha amba nga tshenzhemo yavho na vhabebi vhavho na zwithu zwa ndeme zwe vha guda na nga u ita zwithu nga nḓila, na u shumesa na u vuḓa.

Beauty Skefile

©Eric Miller

Vhabebi vhashu vho vha vha sina tshiṱuhu hu tou vha uri avho ngo ri sumbedza nḓila zwavhuḓi. Ndi nga si kone u ḓivha uri nga mini, fhedzi vho vha vha tshi dzulela uvha vha tshi khou nwa hu mafhelo avhege, ni azwidivha uri ni tshi khou nwa ani koni u ita zwithu nga nḓila. Vhangana vhavho vho vha vha tshi ḓa nḓuni hu mafheloni a vhege.

Munwe wavho ovha atshi kho lidza radio hu tshi khou tshiniwa, vhathu vha tshi khou kambiwa na usea vhoṱhe , hu tshi khou itwa vhuṱambo vhuṱuku. A thi athu vhuya nda nwa halwa nṋe. Ro vha ri sa koni u amba na vhabebi vhashu nga zwine zwa khou itea na uri vha tshi amba ro vha ri tshi thetshelesa. Ri tshi vha ṱhonifha na uvha pfesesa.

Ho vha hu sina muthu ano nṱhogomela. Nda tshi ya hayani nga uḽa, nda fhedza nda ya nda nda ita zwine nda khou funa. Nṋe na vhangana vhanga tshikolo tsho vha tshi tshi ri tshi tshi bva ra ita zwa utamba, ri tshi khou amba ri tshi khou sea. Ro vha ri sa khou ita zwithu zwivhi fhedzi ro vha ri sa khou ita zwivhuya. Ro vha ri sangi vhana vha ṋamusi. Vha ḓivha zwithu zwoṱhe vha tshi kha ḓi vha vhaṱuku. Vho thanya.

Tenjiwe Tutu

©Eric Miller

Mme anga vho vha vha muthu wa maanḓa, musi ri vhaṱuku, vho vha vha tshiita mishumo yoṱhe ya hayani na masimuni. Vha tshi lima vha ṱavha miroho, vha kelela maḓi a u nwa, vha hwala khuni, vha vhasa mulilo vha bika zwiḽiwa zwashu. Vho hulungela na nnḓu ya ranḓavhula nga matoko a kholomo, vho aṱanganisa na mavu.

Ngade yavho yo vha yo naka vhukuma. Ndi kha ḓi humbula khavhishi, mazambane na carrots. Mmeanga vho vha vha na vhulenda kha vhana vhavho, fhedzi ri sa pfi vho vha vha tshi dinalea vha ri rwa. Mme anga vho vha vha tshi ṱoḓa tshelede ya zwiambaro, bugu dza tshikolo na zwinwe zwithu vha tshi khou itela vhana vhavho, vha humbula uya Cape Town u ṱoḓana na khotsi anga.

Nda ndi na makole a sumbe kana malo. Vha riimisela tshanḓa musi basi ḽi tshi khou takuwa na riṋe ra imisa u swika basi ḽi tshi phinyela sa zwine zwa itwa nga vhana.

Musi ri tshi rembuluwela hayani hune avha ho, mbilu dzashu dzo vha dzi tshi khou lemelwa roṱhe vhuraru hashu ro vha ri tshi khou lila. Mmeanu avha na zwinzhi zwine vha nga ni fha zwone, fhedzi ani tei u xelelwa ngavho hezwo ho vha hu zwifhinga zwa uvhavha.

Goldie Qayiya

Ho vha hu khotsi anga vhane vha dzhia tsheo khulwane kha nṋe, zwi sina ndavha uri nṋe ndi funa mini, zwe vhone vha dzhia ndi zwone zwine nda vha zwone ṋamusi. Zwithu zwo fhedza zwo tshimbila zwavhuḓi mafheleloni, fhedzi ndo ṱangana na vhuthada.

Hezwi zwa usa kona u ḓi nangela nḓila ine nda khou funa yone ndo zwone zwo mbaisaho vhukuma. Khotsi anga vho vha sa litshi u shuma, vha sa awele na u eḓela vha sa eḓeli tshifhinga tshilapfu.

Mmeanga vho vhavvha muthu o fhumulaho, fhedzi ndo vha ndi sa vha fhinduli murahu, 'ṅwana ndi ṅwana u fanela u ṱhonifha vhahulwane.' Arali vha ri, 'Goldie,iyani u dzhia zwiḽiwa zwa khaladzi aṋu na murathu waṋu'. Ndo vha ndi tshi ya. Athi athu vhuya nda hana, 'kana nda ṱoḓa u hana,' kana nda ri ndo neta.' vhahulwane, nga vhuṱali havho, vha tea u ṱhonifhiwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe