Vatswari va vakokwani va Gapa

Ntlawa wa Grandmothers Against Poverty and Aids group (GAPA) wu avelana ntokoto wa wona na vatswari vavona na dyondzo ya nkoka leyi vayi dyondzeke eka kulandzelela nawu, ku tirha hiku tiyimisela na malwandla.

Beauty Skefile

©Eric Miller

Vatswari vamina avangari na tihanyi eka hina naswona avanga kombi ngopfu ntsaeklo eka hina. Andzi switivi leswaku hikokwalaho ka yini kambe ava nwa ngopfu byala hi kuhela ka vhiki, naswona waswitiva leswaku loko uri eku nweni akuna nchumu xolulama uxi endlaka.

Vanghana vavona ava ta ekaya hiku hela ka vhiki. Wunwe wa vona uta rhasisa gramophone kutani hinkwavo vasungula ku cina, va popiwa kutani vahlekelela, kuva na xintlangwana. Andzi kalanga ndzi nga nwa wayeni kumbe byala nakan’we. Se ahinga vulavuli na vatswari vahina hileswi ahi swiendla naswona ahinga phikizani na vona. Ahi va hlonipha naku vayingisela.

Akuri hava loyi andzi languta. Andziya ekaya kuya dya swakudya, kutani ndzi famba ndziya endla leswi andzi switsakela. Mina na vanghana va mina ahi tala ku hlangana loko xikolo xihuma kutani hi tlanga kun’we, hidya mabulu na mafenya. A hingo endla nchumu xobiha kambe ahinga endli nchumu xakahle. Ahi fani na vana vamanguva lawa. Vativa swotala vahari vantsongo. Vatlharihe ngopfu.

Tenjiwe Tutu

©Eric Miller

Mhani wa mina a tiyile swinene, naswona loko hahari vantsongo a endla mintirho yotala e kaya naku rima masimu. Ava rima masimu vabyala matsavu, va ka mati, vatshova tihunyi, vatshivela ndzilo kuta hi swekela swakudya. Ava sindza maguva na makhumbi ya tiyindlu tale kaya.

Xirhapa xavona axi sasekile swinene. Ndza ha tsundzuka ti khavichi, mazambala, na ti carrots leti avati byala. Mhani ava khoma kahle vana va vona, kambe loko hinga yingisi ava kwata kutani va hi ba. Mhani ava lava mali yaku hi xavela mpahla, tibuku ta xikolo na swinwana swa vana vavona, se vateke xiboho xoya e Cape Town kuya lava tatana wa mina.

Onge andziri nna nkombo kumbe nhungu wa malembe loko va famba. Vahiyimisele voko loko bazi ritlakuka ri famba kutani na hina hi yimisa kufikela loko bazi rifika empfhukeni tani hileswi vana va endlisaka xiswona. Loko hi hundzuluka leswaku hita famba hi tlhelela ekaya hingari na vona, timbilu ta hina a ti tika swinene, hi rila hiri vanharhu.

Mhani wa wena vangava varihava nchumu xaku kunyika kambe awunge swilavi ku lahlekeriwa hi vona. Lowu awuri nkarhi wa gome swinene.

Goldie Qayiya

©Eric Miller

Akuri tatana wa mina loyi a teka swiboho swa nkoka evuton’wini bya mina, vatsan’wa kunavela ka mina naswona swiboho swa vona aswi lawula leswi andzi swiendla evutonwini. Swilo swihetelele swiva kahle eku heteleleni kambe ndzi hlangane naku tikeriwa lokukulu. Mhaka yaku andzi nga koti ku hlawula ndlela ya vutomi bya mina swindzi twise kuvava swinene.

Tatana anga yimanga ku tirha naswona andzi n’wi vonanga a karhala hambi leswi avannga etleli ngopfu. Mhani wa mina akuri munhu wo miyela swinene, kabe andzi nga koti kuva hlamula hikuva a hi dyondzisiwe kahle. 'N’wana i n’wana naswona u fanele ku hlonipha lavakulu.' Loko aku, 'Goldie, famba uya teka swakudya uta nyika vamakwenu wa wena'.

Andzi endla tano. Akuna siku leri ndzi nga tshama ndzi ala ku rhumiwa, kumbe kuvula leswaku ndzi karhele kurhumiwa.' Lavakulu, eka vutlharhi bya vona, va hloniphiwa.

Translated by Ike Ngobeni