U ṱavha
Hu ṱavhiwa nga mbeu.Ku ṱavhele
Unga i ṱavha nga mbeu ya yo kana wa thoma wa ita zwiraba wa zwi alusela greenhouse. Musi zwiraba zwo no lapfa 15 cm ho no fhela vhege dza rathi zwo ṱavhiwa, zwi ya kona u iswa tsimuni u tavhiwa. Vhunzhi ha vhathu vhane vha vha vha tshi khou tevhela u rengisa vha ṱavha ngaurali ngauri vha ri zwi ya vha thusa na kha uri dzi hule nga u ṱavhanya dzi ṱavhanye na u kaṋiwa na u hula dzi tshi khou eḓana.U i ṱavha nga zwanḓa ndi mushumo munzhi nahone une wa ḓura vhukuma. Zwoṱhe hezwi zwithu zwa u ṱavha unga zwiita nga mitshini. Uri dzi vhe khwine ndi khwine u ita dzi eregisi dza u ṱavhela dzine dza vha dzo tsa 15 cm wa ṱavha zwiraba nga nnṱha ha dzo wa vala midzi nga murahu ha musi wo ṱavha, nga murahu ha vhege nṋa musi tshimela tshono thoma u mela, mavu anga engedzwa uri akone u vala tsinde. Vhulapfu ha tsinde hune havha uri ho tendelwa ndi 15 cm uya kha 20 cm.
Musi u tshi khou ita zwa u ṱavha nga mbeu, u fanela u kona u langa tsheṋe ngauri ndi yone ine yafha khaedu vhukuma u ṱavha leek zwi ḓivheswa nga vhathu vhane vha vha vha tshi khou i ṱavhela u rengisa ngauri vha ya kona u lugisela uri hu sa vhe na tshene hu saathu ṱavhiwa.
Usiana
Zwimela zwi nga siana 15cm kule na kule kha dzi row dzo sianaho 30 cm kana 50 cm, ho sala nḓila khulwane u itela dzi goloi na zwine zwa nga ṱoḓa u fhira. Hezwi zwi nga ḓisa zwimela zwine zwa vha vhukati ha 120 000 uya kha 200 000 nga hectare.Leek ṱhukhu dzi ṱavhiwa tsini na tsini ngauri tshifhinga tshadzo tsha u hula ndi tshiṱuku na hone na tsheṋe inga si vhe thaidzo.
Tshifhinga tsha u ṱavha zwiraba
U ṱavha zwiraba zwiitwa vhege dza rathi uya kha dza malo. Kha ḽa Afrika tshipembe, unga ṱavha musi hu tshi khou thoma tshifhefhe, ubva nga Ṱhafamuhwe u swika Lambamai, na musi vhuria vhu tshi vho fhela nga Fulwana na Ṱhangule.Tshifhinga tsha u ṱavha
Hu ṱavhiwa mbeu nga Lambamai na Shundunthule na nga Ṱhangule u swika Khubvumedzi.Tshifhinga tsha u aluwa
Wo tou ṱavha nga mbeu zwi dzhia minwedzi ya rathi uri u kone u kaṋa, arali mbeu yo ṱavhiwa mathomoni a Ṱhafamuhwe u nga kona u kaṋa nga nwedzi wa Ṱhangule na Khubvumedzi. Arali zwiraba zwo aluswa zwavhuḓi vhukati ha Lambamai kana mathomoni a Shundunthule zwi nga vha zwo lugela u kaṋiwa u fhelani ha nwedzi wa Fulwana na Ṱhangule mathomoni. U Ṱavha leek nga zwiraba u fhira u tou ṱavha nga mbeu khathihi zwi ya thusa uya ṱavhanya wa kaṋa. Dzine dza kaṋiwa nga murahu ha vhege dza malo uya kha 10 ho ṱavhiwa.U nyora
Sa zwe zwa ambiwa kha u lugisela mavu ndi zwavhuḓi u dzhia mavu maṱuku kha bulasi ḽanu aya u ṱoliwa nga vhaḓivhi uri vha kone u amba uri mavu akhou ṱoḓa pfushi nngafhani uri zwimela zwi kone u hula kha vhupo ha haṋu.Hezwi zwitevhelaho ndi zwavhuḓi unga zwitevhela musi u tshi khou ṱoḓa u nyora leek, ho sala vhege uri i ṱavhiwe, u fanela u shela 250 uya kha 300 kg ya 2:3:4 (30) nga hectare musi u tshi khou lugisa ha u ṱavhela wa lima kha mavu a nnṱha a 20cm. Hezwi zwi mbo ḓi ita uri mavu ambo ḓi thoma uvha na pfushi zwenezwo u tshi ṱou ṱavha zwa fha tshimela maanḓa a u thoma u aluwa na u thusa kha mutsiko une wa nga vha hone wa mavu.
Arali u tshi khou ṱavha mbeu u fanela u shela manyoro a u thoma uya kha dzi row dza zwimela nga u ṱavhanya musi zwimela zwi tshi tou thoma u vhonalsa. Nga murahu ha vhege mbili kana tharu, wa dovha wa shela manyoro ano nga a u thoma.
Nga murahu ha vhege dzinwe mbili kana tharu, wa shela lwa vhuraru zwine zwa swika 250kg ya LAN (28) kha zwimela uya nga dzi row, hezwi zwi thusa uri tshimela tshi kone u hula na u kona u lugela u kaṋa. U fanela u langa tsheṋe ngauri iya dzhia pfushi dza tshimela.