Zwipida zwinzhi zwa tshimela tsha Hemp, Cannabis sativa, zwo vha zwo fanela u shumiswa nga zwifuwo. Mbeu ya hone, matari, na khekhe ya mbeu ya mapfura zwi ya liwa nga zwifuwo, naho zwo ralo hu di vha na zwithu zwo vhalaho zwine zwa vha uri zwi kha di toliwa.
Sa zwe zwa ambiwa nga ‘Farm Bill’ (kana Agricultural Improvement Act) zwo itwaho kha tshitshavha nga 2018, vha US vha talusa uri hemp yo faneliwa vhukuma uri i shumiswe nga zwifuwo arali i sina zwine zwa fhira 0.3% kha cannabis uri i kone u taluswa sa ‘hemp’ - Marijuana ana THC tshikalo tsha 15% - 40%.
Hohu u taluswa ha hemp zwi vha zwi mulayoni hu si zwithu zwine zwa vha zwi nga nnda fhedzi, sa dzinwe dzi tshaka na zwine mbanzhe dza ita zwi ya kona u tangana nga tsha zwo.
U Shumiswa Ha Hemp Kha Zwifuwo
Huna dzi tsedzuluso dze dza waniwa nga ha hemp sa zwiliwa zwa zwifuwo. Naho zwo ralo ho waniwa uri matari ahone aya liwa nga dzi nguluvhe na zwinwe zwifuwo China.
Hu di vha na dzi ngudo dzo itwaho nga vha gudedzini la Kentucky USA vho wana uri u bveledziwa ha zwishumiswa zwa hemp nga maanda matari, zwi vha zwi tshi khou bva kha u lapfa ha khalanwaha ya u hula na tshifhinga tsha u tavha; u lenga u tavha zwi ita uri hu tavhanye uvha na mbeu na uvha na matari matuku. Dzi ngudo dzo talutshedza uri vhundeme ha hemp sa zwiliwa zwa zwifuwo zwi vha zwo ditika nga pfushi, nga maanda arali u bveledziwa ha matari zwo fhungudzea.
Hemp iya kona u ita furu; ndi zwinwe zwithu zwine zwa vha zwa ndeme zwa hemp musi i tshi khou kona u ita zwine zwa nga dzi lucerne. Matari a hemp aya shuma u ita vhulalo ha zwifuwo. Ngeno huna uri zwa malatwa ahone-zwiliwa zwa mbeu ya hemp-zwine zwa sala musi hu tshi fhedza u bviswa mapfura kha mbeu, zwi nga shuma u liwa nga zwifuwo.
Musi hu tshi khou bviswa mapfura kha hemp, hu ya sala khekhe ya mbeu. Ine ya vha yo dala vhukuma nga protein zwine zwa nga kona vhukuma u ita zwiliwa zwine zwa vha na mutakalo zwa zwimange na zwifuwo. Zwiliwa zwa hemp zwi vha zwina protein, iron, magnessium na manganesse, zwa dovha zwa vha na fibre khulwane ya zwi sa khwathisi na amino acid.
Mbeu ya hemp iya shuma sa mbeu ya zwinoni na u tanganyisa dzi mbeu. Iya dovha hafhu ya shuma kha u kona u fasha khovhe. U tshi khou itela u fasha khovhe, u lovhea mbeu kha madi wa i bika u swika i tshi thoma u khethekanyea. Hu ya vha na zwituku zwa mapfura a hemp zwine zwa vha zwo sala unga kona u zwiengedza wa kona u shumisa zwone sa zwilibane.
Hemp Sa Zwiliwa Zwine Zwa Ita Uri Uvha Na Dzema
Nga nwedzi wa Phando 2019, mashango a 40 hangei USA vho tendeliwa uri vha nga ita dzi ngudo nga ha hemp sa zwiliwa zwa zwifuwo. I do liwa nga ndila ine ya do vha yo sindiwa, kana yo itwa dzi pellets kana sa mapfura a hemp i tshi khou fhiwa na zwinwe.
Naho huna uri zwa u lima zwa US zwi tshi khou di khwiniswa nga mulayo wa 2018 zwo hulisa mulayo wa u bveledza hemp nga ndila ine zwa ita uri i sale i sa tsha wanala kha dzi pfunzo dza nntha na mivhuso ya shango, mulayo u vha usa khou amba u shumiswa ha hemp sa zwiliwa. Zwine zwa amba uri u shumiswa ha hemp sa zwiliwa zwa zwifuwo azwo ngo tendeliwa.
Nga Khubvumedzi 2019 ho do vha na muvhigo wa uri vha US-based Hemp Feed Coalition vha khou shuma na vha FDA-Center for Veterinary Medicine hu tshi khou itwa mushonga une wa do divhea vhukuma uri hu kone u vuliwa maraga wa u kona u shumiswa ha hemp sa zwiliwa zwa zwifuwo.
Nga 2008, gudedzi la Swedish lo vha li tshi khou vhambedza khekhe ya mbeu ya hemp (nga murahu ha musi ho no bviswa mapfura) na zwiliwa zwa soya sa zwithu zwa protein kha zwifuwo zwine zwa kha di vha zwituku. Mvelelo dzo disa u aluwa hune ha fana fhedzi ha vha na u khwinisea vhukuma kha tsukanyo nga mulandu wa khekhe ya mbeu ya hemp.
Kha dzi ndingo dza Canadian nga 1998, hemp yo dovha hafhu ya lingiwa na nngu hu tshi khou itelwa u vala vhulwadze ha mufhiso nga zwiliwa zwa canola kha zwine zwa swika 20% kha zwithu zwine zwa vha uri zwo oma kha zwiliwa hune ha sa vhe na zwithu zwine zwa vhaisa kha zwiliwa zwine zw avha uri zwo liwa kana dzi pfushi dzine dza vha ngomu.
Hu dovha hafhu havha na dzi ngudo dzine dza vha uri dzo ganndisa nga 2012 nga vha Poultry Science, vha tshi khou divhadza uri musi khuhu i tshi khou fhiwa zwiliwa zwine zwa vha na 20% ya mbeu ya hemp. Makumba a hone o vha tshi khou lemela na u kona uvha na tshikalo tshihulwane tsha omega-3 fatty acids.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe