Goldie Qayiya o arolelana dithuto tsa bohlokwa tseo ntatae a mo rutileng ha a sa le monyane. 
©Eric Miller E ne a le ya matla, ya sa tsotelleng, ntate wa ka, Victor Thamsanqa Ngqono. Ke ile ka mo sheba yaba kea mo rata. E ne e le tichere ya sekolo se phahameng empa letsatsi le leng le le leng ha a kgutla sekolong o ile a ya masimong ho lema poone, mekopu le meroho e meng, le ho hlokomela difate tsa ditholwana.
O ile a tsholla metsi a tswang nokeng e kgolo eseng hole le ho etsa melapo yea nosetso bakeng sa dirapa tsa rona le masimo. O ne a tlwaetse ho re bolella hore a ke ke a ema a nahanne ka motho ya lapetseng hobane, 'Haeba o monna, o lokela ho sebetsa ho hlokomela lelapa la hao.' Kahoo ha rea ka ra lapa.
©Louise BrodieHaeba a ne a robala hoseng o ne a tla boela a kgutle bohareng ba mpa bosiu a re, 'Ke se ke le haufi le ho shebella dikgeo tsohle tsa nosetso.' Ka makgetlo a mabedi hoseng a ka nna a tsoha hape, a re, 'Ke tla tiisa hore dikhomo ha di phonyohe lesaka, 'kapa' Ke nka terekere hape masimong hape.'
Ke ne ke tseba hore o ne a se a qetile dihora tsena tse makatsang kaha ke ne ke mo utlwa a ntse a tsamaya a bile a bapala le Mme. 'Mohlomphehi, tsoha, tsoha. O tlameha ho sebetsa, wa tseba. O tlameha ho sebetsa haholo, ka thata haholo, 'o ile a re. Jwale ba ne ba tla tsheha. E ka nna yaba o ne a rata ho tsoswa empa, phew, o ne a ena le boikemisetso bo sa feleng.
©Eric MillerDilemo tse leshome pele a eshwa, o ile a reka ntlo e phahameng leralleng, mme lebenkele le haufi le lona le bitswa Deckert's Hill Trading Store, ho monna e mosweu ya bitsoang Mr Groenewald. E ne e le sebaka se setle, se nang le pono e pharaletseng ya dithaba tse pota-potang phuleng le masimo a maholo ka hohle. Esita le ka 1995, selemo seo a shweleng a se a tsofetse, o ne a sebetsa ka thata naheng ena, a ntse a hodisa dinawa tse tswekere le mefuta e meng ya dinawa, mekopu, dierekisi, di squash, butternut, di eggplant, di cauliflower le dikhabetjhe. Ha ho mohla a neng a ena le basebetsi ba mo thusang, kahoo ha re sa le banyane re ithutile ho lema le ho homa le ho hodisa meroho yohle. Ke ne ke rata jwalo haholo.
Hobane dijo tsohle tsa rona di ne di tswa masimong a rona, Ntate ha aa ka a sebedisa leha e le efe ya moputso wa hae. Ho ena le hoo, o ne ae bolokile ka seifing. Ho ne ho se na dibanka mehleng eo, kahoo ntate o ile a reka e seifi, eo re ileng ra e bitsa 'lebokoso la polokeho,' ho boloka moputso wa hae. Ha ho mohla a kileng a nka letho ho lona. O ne a tlwaetse ho re ho rona, 'Le ka mohla o se ke wa ba leshodu kapa ya adimang tjhelete. Tjhelete leha e le efe eo o nang le yona, e arole dikarolo tse tharo. E nngwe ke ya dijo, e nngwe bakeng sa ho boloka le ya boraro bakeng sa ha batho ba kula lapeng.' Kahoo kamehla re ne re ena le ho lekaneng.
©Andile BhalaKa lekgetlo le leng Ntate o ile a iswa sekolong se seng mme ha aa ka a lefshwa selemo. Selemong seo, o ile a nka tjhelete ka lebokosong la hae la polokeho ho reka dintho tseo re di hlokang, empa re ntse re ja meroho ho tswa masimong a rona. Ha moputso wa hae o lefshwa ke mmuso qetellong o fihla, ho ne ho lekane ho lefella terekere e ncha e ntle ya John Deere ho lema masimo a hae, e le hore a ka e eketsa le ho feta. O ne a ena le dikgomo tse ngata, tseo a di laetseng ho tloha Transvaal, mme di ne di tla fihla ka terene ya thepa.
E ka nna yaba Ntate o ne a le bohale haholo empa hape o ne a le mosa. O ile a re rekela dibaesekele tse ncha tse tswang motseng o moholo o haufi le Queenstown, e le hore haeba a ne a lokela ho re romela lebenkeleng re ka kgutla kapele, re sa kgathala haholo. Qetellong ya kgwedi o ne a tla re isa Queenstown ho re rekela diaparo Bloomenthals le Sales House. Re ne re ikutlwa re ikgethile haholo.
Monna ya Matla, ya sa tsotelleng
O ile a tsholla metsi a tswang nokeng e kgolo eseng hole le ho etsa melapo yea nosetso bakeng sa dirapa tsa rona le masimo. O ne a tlwaetse ho re bolella hore a ke ke a ema a nahanne ka motho ya lapetseng hobane, 'Haeba o monna, o lokela ho sebetsa ho hlokomela lelapa la hao.' Kahoo ha rea ka ra lapa.
Boikemisetso bo sa feleng
Ke ne ke tseba hore o ne a se a qetile dihora tsena tse makatsang kaha ke ne ke mo utlwa a ntse a tsamaya a bile a bapala le Mme. 'Mohlomphehi, tsoha, tsoha. O tlameha ho sebetsa, wa tseba. O tlameha ho sebetsa haholo, ka thata haholo, 'o ile a re. Jwale ba ne ba tla tsheha. E ka nna yaba o ne a rata ho tsoswa empa, phew, o ne a ena le boikemisetso bo sa feleng.
Dithuto Tsa Tjhelete
Hobane dijo tsohle tsa rona di ne di tswa masimong a rona, Ntate ha aa ka a sebedisa leha e le efe ya moputso wa hae. Ho ena le hoo, o ne ae bolokile ka seifing. Ho ne ho se na dibanka mehleng eo, kahoo ntate o ile a reka e seifi, eo re ileng ra e bitsa 'lebokoso la polokeho,' ho boloka moputso wa hae. Ha ho mohla a kileng a nka letho ho lona. O ne a tlwaetse ho re ho rona, 'Le ka mohla o se ke wa ba leshodu kapa ya adimang tjhelete. Tjhelete leha e le efe eo o nang le yona, e arole dikarolo tse tharo. E nngwe ke ya dijo, e nngwe bakeng sa ho boloka le ya boraro bakeng sa ha batho ba kula lapeng.' Kahoo kamehla re ne re ena le ho lekaneng.
Ya Bohale Empa ya Mosa
E ka nna yaba Ntate o ne a le bohale haholo empa hape o ne a le mosa. O ile a re rekela dibaesekele tse ncha tse tswang motseng o moholo o haufi le Queenstown, e le hore haeba a ne a lokela ho re romela lebenkeleng re ka kgutla kapele, re sa kgathala haholo. Qetellong ya kgwedi o ne a tla re isa Queenstown ho re rekela diaparo Bloomenthals le Sales House. Re ne re ikutlwa re ikgethile haholo.
Translated by Bongani Matabane