Oyili wemaOlive

©J Weber Institut National de la Recherche Agronomique

Oyili wema olive lotsetfwe kusuka kusitselo sesihlahla sema olive (Olea europaea), lokuyimvelaphi kumave langase Lwandle.

iOyili lengakajwayelwa kakhulu, isetjentiswa ekudleni, njenge oyili yekupheka, kumakha, emisebentini yenkholelo letsite, njengentfo lesisekelo setintfo letiklinako kanye nensipho.

Oyili wema olive, ikakhulu oyili ema olive longetulu (extra virgin oil – EVOO), unetintfo letiningi letiyimphilo, kufana netigaba letiphakeme te polyphenols, letisebenta kabili njengetintfo letingahlangani kanye naletingashisi, lokunganciphisa ingoti yenhlobo yesibili yashukela phindze uvikele sifosamdlavuza wemabele kanye nekufa luhlangotsi.

Yini iOyli ye Olive Leyengetiwe?

Ievoo yinhlobo lesetulu ye oyili ye olive. Lelitemu alichazi inhlobo ye oyili letsite noma sikhatsi sekuvuna, kepha kukhomba indlela yekukhokha ioyili. Kuze uchazeke njenge oyili leyengetiwe, lo oyili kumele utsatfwe kusuka kumcindzetelo wekucala wetitselo letivuniwe letinsha naletingakalimali tema olive.

Ngesikhatsi salenchubo, kute lokungetiwe lokumakhemikhali  noma lokushisako lokusetjentisiwe. Utsi lo oyili nasekatsetfwe, ubese uyahlolwa kwentela kuciniseka kutsi uyavumelana ne “lizinga lelisha. Loku kufaka tidzingo temakhemikhali letifana nema esidi lete emafutsa kanye nemazinga. iEVOO ete tigaba tema esidi letingaphansi kwa 0.8%.

Emabanga we Oyili ye Olive

Njengoba kushiwo langetulu, iEVOO nguyona isezingeni lelikahle le oyili yema olive.

Oyili wema Olive lomusha yindalo lengakasefwa ye oyili lenetintfo letingakalungi kantsi kute ne esidi phakatsi  kwa 0.8% na 2%. (Esidi, sikali selizinga le oyili ye olive, ikala linani lemafutsa langekho we esidi ye oleic, lekunguyona inganakwa ku oyili we olive.)

‘Kucindzetela lokubandzako’ noma ‘kubandza lokutsetfwe’ kuchaza kutsi letimo letitsetfwe betigcinwe ngaphansi kwa 28°C. leti timo letiphansi tivikela kulahleka kwe simo semavitamin layincelencele, kungahlangani kanye netintfo tetinongo.

Oyili we olive locengiwe noma lomelula yinchazelo ye oyili, lowakhiwe phindze wahlotjiswa. Loku kukhokha cishe oyili lobutsakatsaka wesinongo lesisetulu kanye netintfo temphilo letitfolwako temphilo kune oyili leyengetekile lensha leyatelwa kona. Lona ‘lomelula’ oyili we olive lochaza libala kuphela kanye nesinongo phindze akusho kutsi ‘umelula’ ngema kilojoules noma kutsi ngumkhicito wekudliwa. Wonkhe emakilasi we oyili yema olive anemakilojoule latfwele lokufanako. Ematemu lafana ‘nalokungiko mbamba’ noma 100% mbamba’ ngematemu ekumaketha phindze akhomba kutsi le oyili ngule sefiwe.

‘Oyili we pomace’ yi oyili yemakhemikhali latsetfwe kusuka emangcolisweni emhlabatsi – tinhlavu, sigogo/sikhumba kanye nenyama lesele kusuka ekwakhiweni kwe olive. Angeke seyichazwe njenge’oyili yema olive’ ikakhulu hhayi njenge ‘oyili yema olive we pomace’ inchazelo letfolakele (kabi) kumibhalo.

Tinhlobo te Oyili ye Olive Lensha

Oyili wema olive lamasha uhlelwa ngekuya ngetigaba noma tinhobo letintsatfu – lonetitselo, bungekhatsi lobusemkhatsini, kanye ne oyili lekhweshile. Lenhlobo iphocelelwa tinhlobonhlobo letitsite, umakuyinhlobo yinye ye oyili noma inhlanyelo lesetjentisiwe ekuhlanganiseni. Ngekwengeta, lokuvutfwa kwema olive, indzawo yekukhicitela, umhlabatsi kanye nesikhatsi sesimo selitulu konkhe kudlala indzima esigabeni sekugcina se oyili. Ema olive lamancane angangetetela titselo, letifana nemahhabhula laluhlata kanye nemampentjisi, abe ema olive lavutfwako angamelela phayinaphu kanye nabhanana.

Le ‘lesihle’ simo se oyili yema olive siyanconywa kutsi sisetjentiswe ku mayonnaise, ku vinaigrettes kanye nakutitselo. Lesimo setitselo te oyili yema olive silungele kulungiselela inyama, isautéing kanye na anyanisi, umsobho ngisho naku ice cream. Sibe lesimo lesisemkhatsini silungele kutsi sisetjentiswe netinkhukhu,imfishi, isaladi noma kubhaka.

Ema Olive ase Ningizimu Afrika achaza lolokulandzelako kwe tinhlobo tema olive latiwako lasetjentiswa kutimo letehlukene te oyili:

Leccino – imelula, sinongo se subtle herbaceous
Frantoio – ihlanyelwa kakhulu eSA, emathani langetekile lacinile laluhlata
Coratina – Ingakhokha oyili lomunyu
Fayolosa – ikhokha oyili wetitselo
Mission – inhlobo yeluhla lwe oyili, lengasetjentiswa ekungeteteleni kulokuyindingilizi ngekubhica

Translated by Phindile Malotana