Kusoma ngesi Xhosa

Tenjiwe Tutu na Alicia Mdaka bacoca ngoku banjwa emadvodza abo bacoca ngotsandvo labo lasebuncaneni.

Tenjiwe Tutu

©Eric Miller

Ngahlangana nendvodza yami ngifundza libanga lami lesine, lilanga lokucala sikhuluma akuzange kuhambe kahle. Labaningi betfu nje ngemantfombatane besi hleli sitifundza fundzisa egumbhini lokufundza ngesikhatsi sekudla, sinake kakhulu tincwadzi tetfu.

Labanye bafana bahamba hamba beta kutosiphazamisa,ngabatsetsisa ngaba tjela kutsi mangabe abafisi kuphumelela etifundveni tabo, mine ke ngiyafuna, ngako abahambe ngoba tsine sifundza. Lomunye wabu bekungu Mzwandile Tutu, ngamtjela kutsi sekamdzala akayeke sikolwa ahambe ayosebentela batali bakhe.

Bengidlala kodva wakwata wafuna ngisho kungishaya, emuva kwesikhatsi ngacolisa ngoba ngibona kutsi nakuye imphilo beyingekho lula. Tinkinga takhe beticishe tifane nje netami, ngaya kuye ngafika ngacolisa wafike watsi akunankinga, watsi bekangazami kungiphazamisa bekadze adlala nje.

Ngacala kumutsandza futsi angumfana lomuhle lobukekako, bekadze ngisuka eKapa futsi bafana bakhona abayati nenhlonipho, kodva bengibona kutsi yena uhlukile. Bekagcwele ngenhlonipho, ahlonipha nabanye bantfu. Bekasebenta madvutane futsi endlula ngasekhaya njalo makabuya, wacala kusho emahlaya njalo makendlula, inhloko yami bekadze icondzile, afike angbingelele angibite nga Mrs pannekoek, ngambuta kutsi ungibingelele lani kanjalo, watsi ema pannekoek amunandzi futsi uyawatsandza.

Wase abhala incwadzi angitjela kutsi uyangitsandza, wangiletsela lencwadzi ngikanye nebangani bami. Ngambalela ngimtjela kutsi nami ngiyamtsandza. Besifuna kushada kodva kumele sihambe siyosebenta eJozi etimayini iminyaka lemibili,kute sitfole imali yema lobolo. Benginokumbalela tincwadzi ngisho elapho, madvutane nje ngomnyaka wango 1964 sashada ekugcineni saba ndzawonye.

Alicia Mdaka

©Eric Miller

Ngahlangana nendvodza yami,sitsandvwa sami Zolile Edwin Mdaka ngesikhatsi ngisahlala naMake eDistrict six. Ngesinye sikhatsi mangiphuma emsebentini bengihamba nge orange streeet kuyohlanganyela netintfombi esontfeni. Ngelinye lemalanga nje lomunye bhuti lomuhle wasondzela watsi ucela kutsi ahambisane nami.

Beka mamatseka kantsi noku mamatseka kwakhe kwehlisa amatse,ngabona kutsi loku kungahle kube sicalo setikinga. Ngacolisa ngamtjela kutsi ngijahile ngigijimisa sikhatsi lapho ngisho ngihamba,watsi akunankinga mhlange singabonana mangibuya.

Ngachubeka ngazama kudlalela kudze naye Zolile, kodva wachubeka wangikhulumisa, Ngesinye sikhatsi besihambisana lokhu akhuluma ngeto tsandvo. Ngelinye lilanga wangitfusa benginemnyaka lelishumi neligoba galolunye nje kuphela. Wangibita ngeligama angitjela kutsi uyangitsandza futsi ngeke adlale ngami asho angitsembia, watsi ufuna kungishada.

Njalo ahlala angitsembisa angitjela ngetsandvo lanalo nokutsi ngingamutsemba. Ngacala kuva ngatsi emehlo akhe ahlale angibukile njalo mangihamba, ngacala ngabona kutsi sengine tsandvo lalomlisa,kubeketela kwakhe kumsitile. Zolile wacela bafowabo labadzala kutsi bakhulumisane nebatali bami ngetindzaba tomshado,kanjalo nje sase siya shada.

Kwadzingeka kutsi sale ngihamba endlini yaMake ngiyohlala naye Zolile. Kodva imphilo beyikahle nje ngaleso sikhatsi, bengijabulile kantsi futsi na Zolile bekanginakekela. Mangabe ngise Eastern Cape yena angekho, bekangi tfumela tincwadzi angitfumele kanye nemali, afuna kwati kutsi mine nebantfana siphilile. Abengitsandza futsi angowami kuphela njengoMfati wakhe.

Translated by Thandokuhle Motha