Kuhlanyelwa kwe Makhiwa

© Alex Proimos

Emakhiwa atsatsela kahle etindzaweni letomile letinesimo lesiphakeme, kanye nemanti laphansi lakhona phindze ngekwesintfu ahlanyelwe emihlabatsini lecondzile. Kuletitikhatsi, kulinywa kwemakhiwa kukhula ngekwentiwa ngaphansi kwekuniselwa ngetindlela tekulima letehlukene kwentela kukhulisa umkhicito, lizinga kanye nemphiloyemashelufa.

Tihlahla temakhiwa tiphindze tikhule kahle etinsimini letivulekile, ngaphansi kwemanethi noma kuvalwa, etindliniletiluhlata kanye nasetindleleni letimile hhayi emhlabatsini. Ecinisweni, lucwalingo lwase Japan lutfole kutsi tihlahla temakhiwa ngendlela lengasiyo yemhlabatsi tingakhokha inhlanyelo lekabilli ngemnyaka, ngendlela lebalulekile yekuncutsa. Lucwalingo lwase Mexico lukhombise kutsi umkhicito wangekhatsi wetihlahla temakhiwa etindliniletiluhlata kanye nendlela yesimo lesingasiso semlabatsi kukhokha lokungaba titselo letiphindze tigaba letimshumi lamabili ngetulu kunaleto tekulinywa emahlabatsini.

Kulinywa Kwemakhiwa eNingizimu Afrika

©Weltevrede Fig Farm

Emakhiwa acolela simo sase Mediterranean – lesifutfumele, lihlobo lelomile kanye nebusika. Simo selitulu lesomile ngesikhatsi sekuvuna ehlobo, sibalulekile, njengoba bumantana bungenta kugedvuka kumakhiwa lavutfwako.

Tihlahla temakhiwa tilinywa etingadzeni letinetihlahla letihlelwe ngendlela yeningizimu-nyakatfo kwentela kuvumela lokuvutfwa kwetitselo kumacala omabilli esihlahla. Emakhiwa angalinywa emhlabatsini loneludzaka, kepha umhlabatsi lovutsiwe ungakhokha sitselo lesikhulu. Angamelana netinhlobo letibanti temihlabatsi kepha acolela ipH ya 6-6,5.

Tihlahla temakhiwa, tinetimphandze letishonako, letiyincelencele emncintiswaneni welikhula. Ngetindlela temuhlwa, emakhiwa ayincelencele kumanematodes kanye nakumahlanga lavulako. Tihlahla tingadzinga initroggen, kushiyane ngekuhlolwa kwemhlabatsi. Kunisela ngematfonsi kuyasetjentiswa; kunisela ngekukhanya kuyanconotwa kwentela kunisela lokushonako kweliviki.

Tihlahla temakhiwa tiyancutfwa ngesikhatsi setinyanga tebusika eNingizimu Afrika, Inhlaba kuyakuyeNyoni, kugcina letihlahla ‘tivulekile’ kwentela kucindzetela lilanga kanye nekushona kwekuncutsa ngesandla lokumelula. Kuncutsela kulima, kufana ne ‘White Genoa’, kubamba emakhiwa ngekushesha noma ‘ibreba’ emakhiwa kummele atsatfwe. Emakhiwa ebreba akhula ngenyanga ngaphambi kwekutsi kufike sikhatsi lesingiso sekuvuna, kumagala aphambilini emnyakeni, lapho khona lawa esibili noma inhlanyelo lengiyo yemakhiwa ikhula ngemagala lakhula ngesikhatsi lesingiso manje.

Kuvuna Kwemakhiwa

©Weltevrede Fig Farm

Emakhiwa avutfwa ngekushesha kantsi netihlahla’ tivunwa onkhe malanga, kuvame kutsi ngekuhamba kwesikhatsi setinyanga. Kushiyana ngetinhlobo nendzawo, kuvuna emakhiwa kucala kusuka ngenyanga yeLweti ye Ngongoni futsi kungatsatsa kuze kufike kunyanga yaMabasa noma yeNkhwenkhwenti. Emakhiwa akhiwa ngentsatsa kusa kwentela kuvikela kushisa kwelilanga lasemini, njengoba loko kungabanga tifo kulamakhiwa – lamahlanga emakhiwa abamba kuletitselo bese asala kuletihlahla.

Sikhatsi sekuvuna ngemalanga lambalwa ngaphambi kwekuvutfwa, lokungaba ngu 70% ngekuvutfwa. Kukha ekucaleni kukalela kulinyatwa tinyoni kwemakhiwa lasavutsiwe engadzeni.

Emakhiwa sitselo setikhatsi telitulu phindze angavutfwa abe ahanjiswa aya kumtsengi wekugcina.

Kuvunwa kwemakhiwa kungumsebenti wangekhatsi; emakhiwa alimala melula phindze kumele aphatfwe ngekunakekela. Lesihlahla semakhiwa sikhokha lokumanti lokumhlophe noma ‘libisi’ lelenta emachuchumba esikhumbeni, ngako labawakhako kumele bagcoke kwekumbonya tandla, lokumbonya imikhono kanye nekwekuvala intsamo kwentela kuvikela sikhumba sabo kule esidi ‘yelubisi’.

Ngemuva kwekuvuna, emakhiwa ayasuswa amikiswe endzaweni lebandzako, abekwe ngelinani kanye nelizinga bese ayapakishwa. Emakhiwa lasezingeni ayahanjiswa afakwe emaplasitikini emagrams lalikhulu nemashumi lasitfupha, moma emashubhu kwentela ema Ronde de Bordeaux lamancane emakhiwa. Emakhiwa lamakhulu ahanjiswa ngematreyi emaphepha ngekhatsi kwemabhokisi.

Umangabe emakhiwa angakalungeli kudliwa amasha, njengekutsi afafabukile noma avutfwe kakhulu, ayahanjiswa amikiswe kuyowenta bojamu, ichutney noma komiswa.

Translated by Phindile Malotana