Ukulima ngamaFeya

© Alex Proimos

Amafeya amila kuhle eendaweni ezomileko ezinamazinga aphezulu womtjhiso, ezinganamanzi kuhle begodu atjalwa ehlabathini eyomileko. Amalanga la, umndeni wefeyi sele uthelelelwa ngendlela ezahlukahlukeneko zezolimo ukungezelela umkhiqizo ikhwalithi kanye neskhathi sokurhweba ngawo.

Imithi yamafeya itjalwa ngokuphumelela ematenini avulekileko, ngaphasi komthunzi, nakuma-greenhouse nemasistimini we-hydroponic. Iimfundo eJapani sele zithole kobana imithi yamafeya etjalwe emasitimini we-hydroponic inga khiqiza iintjalo ezimbili emnyakeni munye, lokha naziprunwa kuhle. Iimfunzo ze-Mexico sele zitjengise kobana ukukhiqizwa kwemithi yamafeya kuma-greenhouse kanye nakusistimu ye-hydropinic kukhiqiza iinthelo eziphindaphindeke kayi-20 kunalokha zitjalwe lapha kuvuluke khona.

Ukulima ngamaFeya eSewula Africa

©Weltevrede Fig Farm

Amafeya athanda inarha efuthumeleko, enehlobo elitjhisako kanye nobusika obufuthumeleko. Ubujamo bezulu obufuthumeleko, boma ngeskhathi sokuvuna ebusika, buqakathekile, ngebanga lokobana ubuswe bungabanga amabharasa emafeyini asele athoma ukuvuthwa.

Imithi yamafeya itjalwa eengadini ezinemithi aqale etjingalanga iye etjingalanga ukuvumela bona arhona ukuvuthwa ngokulingana emahlangothini womabili wemithi. Amafeya ingatjalwa ehlabathini eyisanda, kodwana ihlabathi enothileko ikhiqiza iinthelo ezikulu. Arhona ukurhodlhelela imihlobo eminengi yehlabathi kodwana athanda ihlabathi ene-Ph eyi-6 - 6,5.

Imithi yamafeya, inemirabhu engatjhingeliko, erhatjhekako, angathandi ukuphalisana nekhula. Naziza eentjhabalalisini, amafeya ayazwela lokha nakahlangana nama-nematodes kanye ne-stem borer. Imithi yawo ithanda i-nitrogen, okuya ngokobana mhlobo bani wehlabathi. Kusetjenziswa i-drip irrigation kuthelelelwe ngayo kancani bese kuthelelelwa khulu kanye ngeveke.

Imithi yamafeya ipruniwa ebusika kwaphela, ngoMgwengweni kanye nangoVelahlinze. Ukwenzela bona imithi izokurhona ukuthola ilanga begodu izobaphasi ukwenzela bona barhona ukuwakha bawapake ngezandla. Imihlobo epruniwako ukwenza Isibonelo, i-White Genoa, ethela amafeya msinya nanyana umhlobo wamafeya i-‘breba’ figs fanele kutjalwe yona. Umhlobo bamafeya i-breba ikhula enyangeni ngaphambi kokobana ivunwe eendidini zonyaka ophelileko, lapha iinthelo ezilandelako zikhula eendindini ezikhule ngeskhatheso sonyaka.

Isivuno samaFeya

©Weltevrede Fig Farm

Okuya ngokobana mhlobo muphi wendawo, ukuvuna amafeya kuthoma kusukela ngo Sihlabantangana ukuya ngoMrhayili. Amafeya akhiwa ekuseni ilanga lingakabi ukutjhisa khulu, ngebanga lokobana umtjhiso uyawona amafeya - iziqu zamafeya zisuka esthelweni ahlale emthini.

Amafeya avuthwa msinya begodu imithi yawo ivunwa qobe malanga, okuvamise kobana kube sikhathi esingangenyanga. Okuya ngokobana indawo leyo inomhlobo muphi, ukuvuna amafeya kuthoma kusukela ngoSinyikhaba kuze kube ngoNobayeni begodu angavunwa kuze kube Sihlabantangana kanye nangoMrhayili.

Amafeya akhiwa msinya ekuseni ukwenzela bona angabanjwa mtjhiso wemini, ngebanga lokobana lokho kungabangela kobana onakale - avunwa nakusele amalanga ambalwa kobana athome ukuvuthwa besu, nasele ivuthwe nge-70%. Ukuwakha msinya kwenza bona iinyoni zingawoni. Amafeya sithelo esifuna indawo efuthumeleko begodu avuthwa nalokha nakasathuthelwa ebathengini.

Ukuvuna amafeya kubudisi, amafeya onakala msinya begodu kutlhogeka kobana abanjwe ngokutjheja. Umuthi wamafeya ukhipha ibisi elimhlophe elibanga kobana kusale iinlonda emntwini owakhako njeke mbatha amahasikune, kanye nezinto zemikhono emide, kwesinye isikhathi nenkhafu ukukhandela bona iskhumba singathelwa libiseli.

Ngemva kokuwavuna, amafeya afakwa esiqandisini, akhethwe ngokukuya ngobukhulu kanye nekhwalithi bese ayapakwa. Amafeya afaneleke ukobana angathunyelwa kwezinye iinarha angapakwa kuma-punnet angamatjhwaratjhwara ayi-160 grams, nanyana emabhokisini, nanyana amatjhubhi enzelwe umhlobo wamafeya we-Rond de Bordeaux. Amafeya amakhulu athunyelwa kwezinye iinarha ngokusebenzisa amathreyi wamaphepha afakwe ngaphakathi kwamabhokisi asipara.

Nange amafeya angakafaneleki kobana angadliwa nakasese fretjhi, ukwenza Isibonelo abharasileko nanyana afuthwe khulu, athunyelwa kobana kwenziwe ngawo ijemu, i-chutney nanyana ayonyiswa.

Translated by Busisiwe Skhosana