Indzaba yaGogo yeku Bukana Netingcinamba Nebundzima Bemphilo

Goldie Qayiya ucoca indzaba yobundzima lahlangabetane nabo makakha indlu yakhe, akhulisa bantfana yedva futsi azama kugcina lutsandvo nemutfu losekudzeni naye.

Goldie Umakhi

©Eric Miller

Ngakhela umndeni wami dvutane ne St Mark’s. Ngakha sintfu ngisebentisa titina telidzaka,bulongo beNkhomo kanye nelidzaka. Ngacasha umuntfu kutsi angibhakele titina telidzaka.

Ngangilayisha titina ebhareni, ngitfutsetele kulowakhako kanye nemanti ngemabhakede emanti ngenhloko. Masewakhiwe emabondza,nga pulasitela ngedzaka. Sasebenta kakhulu ebusika lapho khona litulu linganetsi. Emuva kwetinyanga letimbalwa besinendlu, ineGumbi lokulala, liGumbi lokudlela nelikhishi.

Kukhulisa Bantfana Njenga Make

©Eric Miller

Emuva kokutsi sishade, Otto watfola umsebenti eSaldana Bay, endzaweni yase Western Cape eSaldana Bay Canning Compony. Bekungekho umsebenti eTranskei. Bekungana msebenti iminyaka lelishumi lalibili nakutsatfu,leso sikhatsi sibonana emaviki lamatsatfu ngomnyaka.

Emuva kweminyaka lemine sishadile,kucedza ku talwa kwa Vusi, umntfanetfu wokucala,ngahamba ngaya eLanga eKapa kanye nemntfana, kute sikwati kubadvutane na Otto, kwesikhashana sihlala kanye na Anti wakhe Nomalizo. Emaphoyisa bekahamba hamba afuna emaPasi kubantfu. Ngaloko bengihlala endlini ngibhace.

Nomalizo nebantfana bakhe bebanawo emapasi. ’Wamukelekile lana kodva ungahambi ngephandle ngoba emaphoyisa angakubamba.’ angicwayisa. Emkhatsini wemaviki bekubancono,Bantfu Bemtsetfo bebaya emitini yabo, natsi sikwati kutsi siye eDolobheni. Bekumnandzi eKapa sibona titolo tetimphahla nenyama, kantsi futsi kungabiti kakhulu kunase Transkai, bengikwati nekutsi ngimikise Vusi kuDokotela ayomhlola.

Ngekuhamba kwesikhatsi, Otto wangitse ngela umshini wekutfunga timphahla, Kwangi jabulisa kakhulu ngoba ngiyatsandza nokwenta tintfo ngibe matasa tasa. Kodva kuhlala endlini lilanga lonkhe bekungeke kulunge, ngahlalahlala tinyanga eKapa ngase ngibuyela emuva.

Tingcinamba Telutsandvo

©Eric Miller

Leminye iminyaka beyindzima kakhulu ku Otto, wake watfola umsebenti eKapa asebentisana na Jan Theron oyinhloko nkhulu. Bebaya etiNkampaneni lapho khona basebenti bangaphatsani kahle neba phatsi babo, bafike balungise. Bekadze kusimo lesindzima kakhulu ku Otto, bekafuna kwenta lomsebenti kodva uma emaphoyisa amtfola kuwo, bekanga boshwa.

Futsi loko beku tobabekaphi bantfwana betfu kanye nami imbala? Bekundzima kutsi sihlukane kodva besinganayo lenye indlela. Angati kanjani kodva ngekuhamba kwesikhatsi satfola emandla ekwenta konkhe loku bekumele sikwente. Kukhona manje loku sesa beka tintsambo phansi, sesize siyakwati kutsi sihlale ndzawonye njalo njengomndeni, sitfole kwatana kancono.

Sijabulile ekhaya nyalo, itolo ngitjele indvodza yami kutsi ngifuna umshado wesibili, kumenywe bonkhe bantfu lesibatiko. Labancane nalabadzala, kute batobona kutsi sesi shada kwesibili. Wangibuta kutsi ngitogcokani, ngatsi sitodzinga inkhomo lekhuluphele kanye nemvu kute siti jabulise.

Watsi kutomele sicale kusebenta kute sigcine imali ngoba asisebenti futsi konkhe loku kudzinga imali leningi. Ngamutjela kutsi bewuno mona ngokutsi ngibe uthishela,kodva manje uyangivumela. Watsi yebo, ngoba manje sewumdzala akekho longa kushada, ngahleka kakhulu ngaze ngehla tinyembeti emehlweni.

Translated by Thandokuhle Motha