Imikhicito yemaOlive

©Roger de la Harpe

Ema Olives titselo letincane letenta tintfo letiningi, asetjentiswa  ekwenteni imikhicito leminingi leyengetiwe, ngaphandle kwekukhokha oyili wema olive – le olive lengiyo-ichaza umkhicito eNingizimu Afrika. Lamanye emaolive lahambelana nalomkhicito afaka ema olive asetafuleni, kudla kwema olive lokwentiwe, njengema olive etapenade kanye nema olive etintfo tekugcobisa sikhumba.

Oyili we olive wakhiwe waba tigaba letiningi, lizinga lelihle nga oyili we olive, leliphindze litfwele tintfo letiyimphilo letiningi.

Bo oyili bangaphindze banongwe noma bahlanganiswe ngetinongo kwentela kwakha imikhicito lekhweshile lefana ne oyili lehlanganisiwe, iolivi lesefiwe noma yapelepele kanye na oyili wagalikhi.

Ema Olive Eluhla

Ema olives lamasha anekubaba futsi adzinga kunakekelwa kwentela kususa le acrid glucoside kulesitselo ngaphambi adliwe. Kukhona tindlela letiningana tekwelapha ema olives: kwenteka kwekugcinwa kufaka inchubo yekugucuka – kufaka lama olives emantini eluswayi sikhatsi lesidzanyana. Ema olives angaphindze alashwe ngekutsi apakishwe kuswayi, kufakwa emantini kanye nekuwayakata njalo njalo tinyanga letiningi kanye nekwelapha – indlela yeSpanish lesetjentiswa kuma olives laluhlata.

Indzawo leyatiwako yekulima kwentela umkhicito wema olives asetafuleni eNingizimu Afrika yi Manzanilla, Mission ne Kalamata.

Le Manzanilla lenemanti nalenenyamana (‘lihhabhula lelincane’ ngeSpanish) liningi lemkhicito walokuluhlata futsi kunesilinganiso lesikhulu salokusha. Alungele kusetjentiswa njengema olive lahlanganisiwe noma lapakishwe ndzawonye, kepha angaphindze atfwale oyili  lophansi.

iMission yi olive lencanyana kune Manzanilla. Nguyona nhlobo ilinywa kakhulu eNingizimu Afrika – emahekitha lamakhulu lasitfupha nemashumi lasihlanu nemfica nakucatsaniswa nemahekitha lalikhulu nemashumi lamatsatfu nakutsatfu lokulinywe eManzanilla. Alungele umkhicito wema olive lamnyama asetafuleni, kepha angaphindze asetjentiswe oyili wema olive.

Ema olives eKalamata ayakhula eNingizimu Afrika nemahekitha lalikhulu nemashumi lasitfupha nakunya lahlanyelwe. Asetjentiswa kuma olives asetafuleni lamnyama phindze atfwele oyili lophansi kune Mission.

Imikhicito Yema Olivi Eluhla

Ema Olives angagcinwa, apakishwe ku oyili futsi angaba ‘ngiwo nje’ noma anongwe. Umncweba lonongwe nge olive, ema olives lanongwe ngemacembe, lahlanganiswe natamatisi lowomisiwe kanye ne feta cheese noma ipesto nguyona imifanekiso yemazinga langetiwe emkhicito wema olive asetafuleni.  

Ema olives asetafuleni angapakishwa  ndzawonye, ku oyili noma afakwe etikhwanyaneni temaplasitiki, etikoteleni noma kumajeke eligilasi. Sisindvo lesikhulu se olive njenga 5 kg na 15 kg kupakishwa kumabhakede emaplasitiki. Ema olives lafakwe etikoteleni avama kulahlekelwa lizinga lemanutrition nakusakhiwa.

Ema olives angomiswa ngekubandziswa, omiswe ngemoya loshisako, omiswe ngeluswayi noma abekwe elangeni.

Imikhicito Yema Olive Lakhiwe

Ema olives angahlanganiswa naletinye tinongo, letifana na anyanisi kanye napelepele kwentela kulungiselela tinhlavu, ichutney kanye najamu noma angapakishwa aphindze angetetelwe ngegalikhi yesiganga noma emacembe.

iOlive tapenade ngubhotela lowakhiwe nge pitted phindze usilwe ngema olives lamnyama, ahlanganiswe ne caper kanye ne oyili ye olive. Inganongwa nge anchovies, lilamula kanye ne thyme phindze isetjentiswe njengabhotela esinkhweni noma ifakwe kumfishi, ku pasta noma ekudleni kwetibhidvo.

iOlive paté yakhiwe ngema olive lasiliwe, langanongwa noma adliwe anjalo.

Kwekugcobisa Sikhumba Lokungenatinongo

Oyili we olive usetjentiswe njengentfo lesebenta kumagciwane, kususa kungcola, emafutsa ekugcobisa kanye ne oyili yekushikisha emtimbeni noma esikhunjeni, tingalo kanye netinwele iminyaka letinkhulungwane. Kugcobisa lokujwayelwe kwe oyili ye olive phindze kuhlanganiswe nensipho, kwekugeza umtimba, bhotela kanye netindzebe, tintfo tekugcobisa te olive tebantfwana kanye nekwekuvikela tilwanyana.

Oyili we olive itfwele inshwana yetintfo letitfolakalako lekufaka vitamin E, isqualene, ipolyphenols kanjalo neliningi la ‘lokuhle’ ema esidi lanemafutsa – ikakhulu iesidi  ye oleic lengu 75% - kepha phindze, iesidi ye linoleic, esidi ye linolenic kanye ne esidi ye palmitic.

iPolyphenos ingalungela letinye tintfo temitsi ye oyili yema olive loku kufaka lokuvala kushisa, kusebenta ngekungatselelani.

Kuyetsenjwa kutsi oyili we olive kungenteka kube ngiwo kuphela wesitjalo – sisusa lesicondzene ne squalene ne squalene. Lena nhlangano, lephindze itfolwe esibindzini semfishi ledla tilwane nebantfu, ngutona tintfo tendalo letinganciphisa kushwaphana, tibati nalokwakhekile.

iEsidi ye Oleic (iomega 9) tatiwa kutsi tisusa inkhwetfu phindze tikhulisa tinwele. iEsidi ye Linoleic (iomega 6) isita ekupholiseni silondza, ipholisa kuluma phindze ikhulisa kubuyisa sikhumba ngendlela yemafutsa kanye netinwele. iEsidi ye Linolenic (iomega 3) inciphisa kushisa kanye na vitamin E nguyona intfo lenemandla phindze yiningi ku oyili we olive.

Sicela wati: Lwati lwekufundzisa kanye netidzingo tekwati kuphela futsi akukameli kutsatfwe njengesecwayiso semitsi. Lolwati alukabekelwa kumelela secwayiso semitsi noma kwelapha lokunikwa tati tekunaka imphilo.

Translated by Phindile Malotana