Mehlware ke dieenywa tše nnyane tša go feto-fetoga, di šomišwa go dira gore mehutahuta ya ditšweletšwa tša boleng bja theko, ka ntle le go tšweletša oli ya mohlware – setšweletšwa sa se segolo sa go bapišwa le mohlware ka Aforika Borwa. Ditšweletšwa tše dingwe tše di bapišwago le mohlware di akaretša mehlware ya tafole, dijo tše di šomilwe, go swana le sekgomaretši sa mohlware le ditšweletšwa tša go hlokomela sefahlego tša mohlware.
Oli ya mohlware e dirwa go ya ka maemo a go fapafapana, ya boleng bja maleba bja oli ya mohlware e sekilego e okeditšwego, yeo gape le yona e nago le mehola ya maphelo.
Dioli le tšona di ka tsentšhwa tatso goba go tswakanywa le ditswaki tša tatso go hlama ditšweletšwa tša moswananoši go swana le oli ya thrafole, oli ya mohlware ye e tsentsweng ka fanele goba pherefere le dioli tša konofele.
Mehlware ya Tafole
Mehlware ye foreše e ya baba e swanetše go alafšwa go fofora swikiri ye e hlabago go tšwa mo seenyweng pele ga ge se ka lewa. Go na le mekgwa ya go fapafapana ya go alafa mehlware: go alafa ka letswai go akaretša go ama tshepedišo ya titielo ya ka maswing – go ineela mehlware ka gare ga meetse a letswai mo lebakeng le letelele. Mehlware le yona e ka alafšwa ka go e phuthela ka letswaing, go e ineela ka meetseng le go di tšokotša gantšhi mo tshepelong ya dikgwedi tše dintšhi le go alafa ka mosêhlô - mokgwa wa ka Spain o šomišwa ka mehlwareng ye metala.
Dibjalo tše di tumilego go feta tša tšweletšo ya mehlware ya tafole ka Aforika Borwa ke Manzanilla, Mission le Kalamata.
Manzanilla ye bonama le go ba sohlo (‘apole ye nnyane’ ka seSpain) ke ya go fapafapana ya godimo kudu ya go dira mohlware wo motala gomme e na le karolelano ya go tloga peong go ya mokgopheng. E loketšwe go tšhomišo bjalo ka mohlware o nago le peo goba mohlware wa go katelwa, eupša e na le diteng tša fase tša oli.
Mission ke mohlware mo mo nnyane go feta Manzanilla. Mohutahuta wa mohlware wo o bjetšweng go feta ka Aforika Borwa – dihektare tše 659 ge go bapetšwa le dihektare tše 133 tše di bjetšwego go Manzanilla. Ke ya maleba ya tšweletšo ya mohlware wa tafole wo montsho, eupša e ka šomišwa gape ka oling ya mohlware.
Mehlware ya Kalamata e a oketšega ka Aforika Borwa ka dihektare tše 161 e e bjetšwego. E šomišwa ka mehlwareng ye meso gomme e diteng tša oli ye e fase ya go feta Mission.
Ditšweletšwa tša Mohlware wa Tafole
Mehlware e ka tsentšhwa ka meetseng letswai, gare ga bhinika goba e pakelwe ka gare ga oli gomme e ka tsentšhwa tatso e ‘hlwekile’. Mehlware ya tswakilego ka mogwapa, mehlware yeo e tswakilwego ka mešunkwane, tše di kopantšwego le ditamati tše di omisitšwego ka letšatši le tšhese feta goba pesto ke mehlala ka moka ya ditšweletšwa tša mohlware wa koketša mohola.
Mehlware ya tafole e ka phuthelwa ka meetseng a letswai, oli goba ye e hlwekišitšwego ka naethrotšene ka mekotlana ya plastiki, dikane goba dijeke tša galase. Bogolo bjo bogolo bja mohlware go swana le 5 kg le 15 kg di phuthetšwe ka dipaketeng tša polastiki. Mehlware ye e tsentšhweng ka dikaneng e na le go lahlegelwa ke mohola wa phepo ka tshepedišong.
Mehlware e ka omišwa ka go kgahlišwa, go omišwa ka moya wo borutho, go omišwa ka letswaing goba go omišwa ka letšatši.
Ditšweletšwa tša Mohlwera tša di Šomilwego
Mehlware e ka kopantšwa le ditswaki tše dingwe, go swana le dieie le pherefere go dira dishebo, tšhatni le dijamo, goba di ka inelwa ka bhinikeng le go maatlafatšwa ka konofele ya lešoka goba mešunkwane.
Sekgomaretši sa mohlware ke phesta ye e dirilwego ka peo ya mohlware wo moso le mehlware ye e pšhatlwilego, e hlakantšhitšwe le dinoko le oli ya mohlware. E ka tswakiwa le dihlapi, swiri le thyme le go šomišwa bjalo ka sekgomaretši mo borothong goba go tsenywa ka hlaping, phasta goba dijo tša merogo.
Sekgomaretši sa mohlware se dirwa ka mehlware ye e pšhatlilwego, yeo e ka tswakwago goba e hlwekile.
Tlhokomelo ya Letlalo ya Tlhago
Oli ya mohlware e šomišitšwe bjalo ka sedirišwa sa thibelatwatši, sehlwekiše, nolafatši le oli ya go šidila letlalo, manala le moriri diketekete tša mengwaga. Ditšhomišo tša sebjalebjale tša oli ya mohlware le go e tswaka ka disepeng, digohli, ditlolo le dibotoro, ditšweletšwa tša mohlware tša tlhokomelo ya bana le ditlolo tša thibela dikhunkhwane.
Oli ya mohlware e na le didirišwa tše mmalwa tše di nago le mohola, go akaretšwa le bhithamini ya E, seela sa oli ye e šilafetšego se tšweletšago ke dišaka, dikhemikhale tšeo di lego beineng e khubedu gammogo le mehutahuta ya diesiti tša makhura tše ‘botse’ - kudu esiti ya oleik 75% - eupša gape, esiti ya loneiki, esiti ya linoleniki le esiti ya palmitiki.
Dikhemikhale tšeo di lego beineng e khubedu di ka ba le maikarabelo go tše dingwe tša dithoto tša maphelo tša oli ya mohlware tše di akaretša thibela thurugo, thibela twatsi le ditiragalo tša go ba le bokgoni bja go fetoša goba go laola mešomo ya mašole a mmele.
Go dumelwa gore oli ya mohlware go ka direga e be fela mothopo wo o theilwego sebjalong wa seela sa oli ye e šilafetšego se tšweletšago ke dišaka le seela sa oli ye e šilafetšego se tšweletšago ke dišaka. Metswako ye, gape e hwetšwa ka sebeteng sa dišaka, dimonolafatši tša tlhago tšeo di ka fokotša mašošo, mabadi le malafatši.
Diesete tša oleiki (omega 9) di tsebjwa go tloša meriri sekelfere le go hlohleletša kgolo ya moriri. Diesete tša linoleiki (omega 6) di sepediša pholo ya dintho, go okobatša thala le go hlatloša poloko ya monola ka letlalong le moriri. Esiti ya linoleniki (omega 3) e fokotša thurugo le bhithamini E ya e na le maatla a motswako a mantšhi ka oling ya mohlware ye e foreše.
Ela hloko: Tshedimošo ke ya thuto le merero ya tshedimošo fela gomme ga e a swanela go hlathollwa bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ikemišetše go tloša keletšo ya kalafo ye e neelwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by Lawrence Ndou