Pšalo ya Lefala-Todi

Traditional maize

Phatlalatšo

Phatlalatšo ya lefala-todi, ke peu

Mokgwa wa go Bjala

Dipeu di swanetše go bjalwa 4 cm go kgonthiša gore thempheretšha ya mmu wa godimo e kgona go fihlelela 16°C go 20°C go mela gabotse ka morago ga pšalo. Go bohlokwa go bjala ka nako e tee go kgonthiša gore dibjalo di gola ka nako e tee. Se se bohlokwa go puno. Pšalo e dirwa ka diplantere go netefatša gore dibjalo di mela ka swana le ka nako e tee. Mo tšhemo ye nnyane pšalo e ka dirwa ka diatla.

Katologanyo

Sebjalo sa di lefala-todi se swanetše go ba le sekgoba sa go lekana 20 cm go 20cm ka go bulega ka direi tše 80 go 100 cm ka go bulega. Se se lekana le magareng ga dibjalo tše 40 000 le 60 000 godimo ga hektare.

Nako ya go Bjala

Mo Afrika Borwa bjala dipeu tša lehea go tloga ka kgwedi ya Agostose go ya go Matšhe goba Aporele mo mafelong a borutho mo mafelelong a marega e sego tšhwaane.

Nako ya Kgolo

Lefala-Todi le tšea dibeke tše 10 go 12 go fihlela ge puno ge boso bo le borutho le maomo a lokile. Ge e le gore nako ya go gola e ka gare ga dithemperetšha tše di fodilego puno ya lefala-todi e ka diegišwa gomme e ka nyaka dibeke tše 14. Kgato ya go khukhuša le go hlongwa ga dikgabišo godimo ga dibjalo e tšea dibeke tše 6 go 7 go tšwa go pšalo gomme tokišo ya puno e ka ba morago ga dibeke tše tharo ka morago. Ka fase ga maemo a mabotse, mohuta wo moswa o bunnwe ka gare ga dibeke tše 8 le 9 le batšweletši ba bangwe bao ba kgonago go ba le mehuta ye mebedi ya dibjalo ka ngwaga.

Nontšho

©Louise Brodie

The Sweet corn plant.

Ka nako ya pšalo, gaša kilogramo ya 800 go 1000 ya 2: 3: 2 (22) N:P:K ya motswako godimo ga hektare.
Se se ka dirwa ge go beakanya sebjalo mo lefelong pele ga pšalo. Se se tšweletša mmu ka macronutrients tše tharo, tše kgolo naetrotšene (N), difosfate (P) le potasiamo (K).
Dibeke tše tharo morago ga pšalo, ge dibjalo di ihlomilwe, gaša naetrotšene yenngwe ya go lekana 400 go 500 kg ya LAN godimo ga hektare go kaonafatša kgola le go maatlafatša dibjalo.
Pele ga matšoba a gola ka dibeke tše 6 go tše 7, 400 go 500 kg yenngwe ya 1:0:1 (29) e swanetše go gašwa bjalo ka ge se se fa palo lekana ya naetrotšene ya kgolo le potasiamo ye botse ya tsene ya lefela le bopego ya kernel.

Nošetšo

Nošetša ka pela ka morago ga pšalo ya peu, gore peu e dule gabotse. O se ke wa nošetša go fetiša ka ge se se tla dira go mmu o tonye e be e šitiša go mela. Ka morago ga ge dibjalo di thomile go godiša le medu a thoma go hloma, oketša nošetša ka gare ga 25 le 35 mm ka beke ya go go kgola ga dibjalo. Gopola gore mabu a sehlaba a gamolloga ka pela gomme a ka nyaka kgafetšakgafetša ya nošetša dibjalo, go hlabolla dibjalo gomme mmu wa letsopa la godimo o ka nyaka gore o fokotše kgafetšakgafetša ya nošetšo ya dibjalo, o nošetše fela ka nako ya hlabollo ya sebjalo. O se ke wa nošetša ka beke ya pele ga puno. Ka mehla o lekole monola ka go hloma ga metara wa monola wa mmu goba ka seatla ka garafo goba augur.

Translated by Lebogang Sewela