Returning to School
Le ge ke be ke na le bana ba babedi ke ile ka boela sekolong. Ke be ke tsena dithuto tša batho ba bagolo, tša bošego. Ke be ke nyaka go pasa mphato wa lesome, ngwaga wa mafelelo wa sekolo. Ke boeletše ka lebaka la bana ba ka. Vusi le Thumela, bao ba lego ba ba golo gare ga bana ba ka; ba ba nne, ba be ba gana go ya sekolong.
'Ke nyaka go hwetša mošomo, bjalo ka tate,' Vusi o be a phela a re bjalo. 'Le nna,' a re bjalo Thumela. 'Ke eng bohlokwa bja sekolo? Ke motho yo mogolo gomme ke nako ya go gola tšheleteIe.' 'Seo se ka se direge,' Ke ba boditše bjalo. 'Le a boela. Thuto e bula bokamoso bja gago. Le swanetše go latela mehlala ya ka gomme le hwetše thuto.' Ba be ba sa kgodiša, bjalo ke tšea sepetho sa bea mohlala.
Goldie wa Moithuti
Ke be ke na le thuto ya borutiši, eupša ga se ka fetša sekolo. Ge re be re le ba ba nnyane re be re kgona go ya kholetšhe morago ga mengwaga ye mmalwa ya sekolo. Blale, ka ge ke le eke tšere sephetho sa go boela sekolong. Ke be ke tseba gore bana ba ka ba tlo nlatela, ka ge ba ka se nyake go phala ke mme wa bona.
Motse wa Oamata o be o re go swanetše go ba le sekolo sa bošego sa batho ba bagolo e bile kgoši o file tumelelo. Bjalo re ile ra ya ka sehlopha go ya go bona hlogo ya sekolo, re be re kgopela go ba ba mathomo go tšena sekolong sa bošego. O ile a ngwala maina a rena fase bjalo ka baithuti ba mathomo.
Morago ga fao, ke be ke ithuta le bana ba ka. Bana ba bangwe bao ba sa fetšago sekolo ba be ba na le rena mo sekolong sa bošego. Ge ba mpona ke tla dithutung tša bošego ba be ba re, 'Owe, bonang mosadi yola yo mogolo o hlomola pelo. A ka se phase ka gobane ke motho wa kgale.
Seo a se direga letšatši kamoka ke go šila mmidi ka ntle ga ntlu.' O tla be a ngwala ka go nanya, koko yola. Ke ile ka ba kgalemela. 'Le se ke la seba ka nna'. Re ka mo phapošing ye tee kamoka e bile ke tlike go dula mo. Le tlo mpona gape gosasa, beke e tlago le kgwedi ye tlago, ntše ka tla sekolong. Bjale le swanetše go tlwaela.
Go Phaphadišana
Ke be ke ya dithutong bošego bjo bongwe le bjo bongwe, ge bona ba boile dithutong tša bona. Bana ba ka kamoka, bašemane le basetsane, ba be ba ba nthuša ka mešomo ya gae gore ke kgone go bala. Ke ba godišitše ka tlhoko ka mokgwa wo batswadi bja ka ba ngodišitšego.
Ba be ba tseba gore ba swanetše go nitirela dijo, ba hlatšwe diaparo, aene e bile ba hlwekiše tšhemo. Ke be ke na le barutiši ba ba tee le Vusi le Thumela gomme re be re phadišana re nyaka go bona gore ke mang yo a tla hwetšago meputso ya a godimo.
Ge morutiši a ka re fa mošomo, re be re wo dira ka gae mmogo gomme ge re wo hwetša gape morago ga matšatši a mabedi le diphošollo, re be lebelela dimpapiri tša rena go bona gore ke mang a hweditšego meputso ya godimo. E be e fela e le nna. Ba rile, 'Aowa, aowa, mme o ithutile ka dinako tša kgale. Re ka se mo tlogele gore a re phale.' Ke ile ka ba ruta bohlokwa bja sekolo gomme mafelelong ba ile ba phasa kamoka.
Mošomo wa pele wo re ilego ra go dira mmogo ke, 'Ke mang?' Ke ile ka ngwala ka dilo tše bohlokwa tše diregilego bophelong bja ka le dilo tše ke di ratago ka nna. Mošomo o be o le ka ‘Lethabo,' gomme mošomo wa bo raro re be re swanetše go 'Tlhaloša sethokgwa le tšhemo' Ke ile ka hwetša phesente ya masome tshelele gomme bana ba ka be hwetša masometharo senyane gona masome nne. Ke be ke phala bana ba ka mo ditaodišong tša ka kamoka.
Flawed Tshepedišo e
Ge re be re ngwala ditlhahlabo tša rena tša mafelelo, ke ile ka hwetša A mo sekgoweng. E fela hlogo ya sekolo a mpotša a re, 'Ntikodiko ya kgoro ya thuto ba re o ngwale gape.’ 'Motho o dira bjang khopi ya mošomo?' ke rile bjalo ke swabile kudu. 'Kgoro ya thuto ba nagana gore ke tla ngwalolla bjang lengwalo?' Ke rata sekgowa e bile ke phela ke ithuta sona.
Le gona bjale, ke le Koko, ke hweditše puku ya sekgowa gomme ke šomiša pukuntšu ya Sekgowa le Sexhosa, ke ithuta ka yona go fetola mantšu kamoka. Morago ga dikgwedi tše mmalwa ke ile ka ngwaka tlhahlobo gape gomme bjale ka phala ka E. E be e le mahlatse a mabe.
O mongwe wa barutiši o ile a ntlhalošetša gore bahlahlobi ba bagwe ba be ba tagilwe ge ba swaya gomme ba be ba bolela dilo tša go swana, 'ke a motsebe motho yola e bile o bohlale. Ke tla mo fa meputso e botse,' ge ba ya pampiring ye latelago e be ba re, 'yo ga ke mo tsebe. Ke nagana gore ke tla theoša meputso ga nnyane.'
Translated by Lebogang Sewela