Umkhiqizo Wama-Abhula

Umkhiqizo Wephasi

©Louise Brodie

Ama-abhula ahlangana kwezinye iinthelo ezithandwa nezikhiqizwa ephasini loke. Akhiqizwa eemfundeni ezinobujamo bezulu obuhlangana nendawo ephasini loke, e-Northern kanye ne-Southern Hemisphere. Inarha ye-China ikhamba phambili ekukhiqizeni umthamo ophezulu wama-abhula, ngebanga lokobana ikhiqiza amatani adlula ayi-40 million ngonyaka, ilandelwe yinarha ye-USA. Nanyana umkhiqizo wama a-bhula uba khona ngeskhathi esithize sonyaka, ayatholakala eemarageni zakwezinye iinarha unyaka woke ngebanga labakhiqizi bawo abawathumela avela kwezinye iinarha.

Umkhiqizo weSewula Africa

©Louise Brodie

Ama-abhula sele akhiqizwe ngomncopho wokwenza inzuzo eSewula Africa kusukela ngonyaka ka-1880, ekuthomeni amateni wawo khabe atjalwe esifundeni sange-Western Cape, esikhiqiza ama-abhula kodwana ngokukhamba kwsikhathi, kuze kube namhlanje ama-abhula akhiqizwa eSewula Africa yoke.

Iindawo Eziwakhiqizako

©Louise Brodie

Isifunda se-Western Cape, sifunda esikhamba phambili ngokukhiqiza ama-abhula begodu ngiso esikhiqiza ama-abhula amanengi enarheni le. Isifunda esikhamba ngokukhiqiza ama-abhula amanengi emadorobheni we-Western Cape se-Ceres, Wolseley, Elgin kanye ne-Villiersdorp. Isifunda se-Langkloof siduze kwesifunda seSewula Africa esisesewula Kapa begodu sikhiqiza okungasenani i-20% yama abhula – wenarha le.

Kunanendawo ezincani kodwana ezisakhulako nawuya epumalanga yenarha le ezifaka hlangana isifunda seMpumalanga - Free State kanye ne-Limpopo. Iingadi zemfundezi zinamangadi wama-abhula amatjha kunalawo we-Western Cape, ngebanga lokobana ama abhula gade bangarhoni ukuwatjala ngaphambilini ngebanga lesinanje, kodwana ngemva kokuthulwa wamanedi wesnanja, sele kwanjesi akhona. Isthelo esithela msinya emikhiqizweni weSewula Africa, ngebanga lokobana athoma ukuthela ngoNobayeni lada, afunwa khulu khulukhulu ngamaholide kaNobayeni.

Imihlobo Wawo

©Louise Brodie

Kunemihlobo ekhamba phambili akhiqizwa eSewula Africa ekuma-Golden Delicious (24%), Royal Gala/Gala (17%), Granny Smith (15%), Cripp’s Pink kanye ne-Pink Lady ® (11%), Topred/Starking (11%), Fuji (9%), Cripp’s Red, Joya ® (5%) kanye ne-Braeburn (3%).

Iskhathi Sonyaka Athela Ngaso

©Louise Brodie

Ama-abhula weSewula Africa athoma ukuvunwa ngoNobayeni, kodwana akabi manengi kangako ngeskhatheso. Iskhathi lapha avunwa khona ngobunengi ngesihlangana kwenyanga kaTjhirhweni ukuya ngoMrhayili. Nanyana iskhathi sokugcina sokuwapaka siphela ngoMrhayili lada, ama-abhula avuniweko abekwa ngokuphepha iimveke ngaphasi kobujamo oblawuliweko abese athengiswe ngenarheni le, nanyana asiwe eenarheni ezingaphandle kuze kube ngoSinyikhaba.

Ukuwathengisa

©Eric Miller
©Eric Miller
©Eric Miller

Ibubulo leSewula Africa lama-abhula, lenzelwe khulu kobana liwathumele eenarheni zangaphandle, kodwana nalapha eSewula Africa bayarhweba ngawo kanye nenarheni ezizombeleze inarha yeSewula Africa. Imaraga ekulu yeSewula Africa ekhula msinya ye-Africa nge-(30%). Ilandelwe yi-Far East kanye ne-Asia (31%), UK (18%) Middle East (7%), kanye ne-Europe (6%). Esikhathini esidlulileko, i-Europe kanye ne-UK gade kuzimaraga ezikhamba phambili ezikhiqizela iSewula Africa ama-abhula, kodwana itlhogeko ekulu yawo e-Africa kanye ne-Asia sele kwenze bona lokho kutjhuguluke eminyakeni emasumi amabili edlulileko.

Ukusetjenziswa Kwawo

©Ann Gadd

Ama-abhula anepilo begodu anemithiya emihle. Isthelo kanye neskhumba sawo siyadleka begodu kulahlwa iintanga nelingaphakathi kwaphela. Ama-abhula adliwa ahlaza, asetjenziselwa nokwenza amasaladi nanyana aphekwe kwenziwe ngawo ama-sauce nanyana amajemu nanyana asetjenziselwe ukubhaga. Ama-abhula asetjenziselwa ukwenza Ijuzi nanyana utjwala. Ama-abhula ayakheniwa nanyana onyiswe.

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana