U Bveledziwa ha Shango Lothe
Maapula ndi wone mutshelo une wa divhiwa vhukuma wa dovha wa hafhu wa vha uri wo no bveledziswa vhukuma nga vhunzhi kha shango. Aya kona u bveledziwa kha mitsho ine ya vha uri yo fhambana hothe kha Northern na Southern Hemispheres. China ndi vhone vhane vha bva phanda kha u bveledza ma apula manzhi, vhane vha ya kona u bveledza zwine zwa swika 40 million tonne nga nwaha, ha kona u tevhela USA. Naho huna uri u bveledziwa ha hone hu shuma nga khalanwaha, maaupula adzula ahone hothe kha nwaha wothe nga mulandu wa uri aya ya na mashangodavha.
U Bveledziwa Afrika Tshipembe
Maapula ndi kale atshi khou bveledziwa Afrika Tshipembe ubva nga nwaha wa 1880, nahone aya bva atshi iswa United Kingdom ubva nga nwaha wa 1890. Zwi tshi kha di tou thoma maapula o thoma u bveledziwa Western Cape, fhedzi zwazwino uya kona u vhona a tshi khou bveledziwa u mona na lothe la Afrika Tshipembe.
Hune a Bveledziwa Hone
Vha Western Cape ndi vhone vhathu vhahulwane vhane vha bveledza maapula na hone ndi vhone vhane vha bveledza ane aswika nga vhukati ha shango lothe. Vhupo hune ha vha huhulwane hune a bveledziwa hone ndi Western Cape town nadzi Ceres, Wolseley, Elgin na Villiersdorp. Vhupo ha Langkloof ndi Afrika Tshipembe Southern Cape na mukanoni wa vhukati ha Western na Eastern Cape vha bveledza zwine zwa swika 20% kha maapula a shango lothe.
Hudi vha na fhethu naho huhutuku hu khou di hula kha u bveledza maapula kha shango Free state, Mpumalanga na Limpopo. Dzi orchard kha mavundu haya dzi kha di vha nntswa adzi fani na dzine dza vha vhukovhela, sa vhunga zwa u bveledza maapula zwo vha zwi siho kale nga mulandu wa u vha hone ha tshifhango kha vhupo honovho. Fhedzi u disiwa ha dzi nethe dza tshifhango, zwiita uri akone u tavhiwa. Havha ndi vhathu vha u thoma u bveledza sa vhunga vha tshi kona u bveledza mafheloni a nwedzi wa Nyendavhusiku, avha atshi khou todea vhukuma nga dzi holodei dza nwedzi wa Nyendavhusiku.
Tshaka
Tshaka khulwane dzine dza bveledziwa Afrika Tshipembe ndi Golden Delicious (24%), Royal Gala/Gala (17%), Granny Smith (15%), Cripp’s Pink and Pink Lady®(11%), Topred/Starking (11%), Fuji (9%), Cripp’s Red, Joya®(5%) na Braeburn (3%).
Khalanwaha
U thoma u kana Afrika Tshipembe zwi thoma nga nwedzi wa Nyendavhusiku nga ane avha matuku. Hune ha kaniwa nga vhunzhi ndi u thoma nga nwedzi wa Phando u swika Shundunthule. Naho huna uri u kana nga vhunzhi zwi tshi guma nga mafheloni a Shunduthule, maapula ane avha uri o kaniwa aya kona u vhewa zwavhudi lwa dzi vhege nga mutsho une wa vha uri uya langea arengiselwa vhathu vhapo akone u iswa mashangodavha nga nwedzi wa Lara.
Thengiso
Vha ndowetshumo ya maapula Afrika Tshipembe, vho di vhudza zwihulwane kha u bvisa maapula atshi ya kha manwe mashango, fhedzi vha do dovha hafhu vha fha na vhadzulapo vha Afrika Tshipembe na mashango avha ledzani nga mitshelo ine ya vha ya maimo anntha. Maraga wa maapula u khou hula nga maanda na kha maraga wa Afrika nga u angaredza (30%). Ha tevhela Far East na Asia (31%), UK (18%) Middle East (7%), na Europe (6%). na, Europe na UK ho vha hu vhone vharengi vhahulwane vha maapula Afrika Tshipembe, fhedzi u hula ha thodea ya Afrika na Asia zwo fhungudza maraga hoyu zwine zwo thoma minwaha ya 20 yo fhiraho.
Mushumo
Mapula ana pfushi nga maanda avha na zwithu zwine zwa vha na mutakalo khao. Mutshelo na lukanda zwi ya lea zwa nga ngomu sa thambo ndi zwone zwine zwa latiwa. Maapula aya liwa o ralo na kha dzi salad kana a bikiwa na dzi sauce na jam kana ashuma na kha u baga. Maapula aya kona u dovha hafhu aita juice kana cider, aya dovha hafhu avhewa kha dzi khene kana a omiswa.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe