Tšweletšo ya Apola

Tšweletšo ya Lefase ka Bophara

©Louise Brodie

Diapola ke dienywa tša mmamoratwa kudu tša go tša go tšweletšwa ka bophara. Di tšweletšwa ka dileteng tša maemo a boso a borutho go ralala lefase, ka bobedi ka Dikarolong tša Leboa le ka Borwa. China e etela lefase pele ka bontšhing bja tšweletšo ya apola, ka go tšweletša go feta ditone tša dimilione tše 40 ngwaga ka ngwaga, e latelwa ke Amerika. Le ge go le bjalo tšweletšo ya apola ke ya sehla, diapola di gona ka dimarakeng tša boditšhabatšha ngwaga ka moka ka lebaka la dikabo tša lefase ka bophara tša ntšhetšo ntle. 

Tšweletšo ya ka Aforika Borwa

©Louise Brodie

Diapola di tšweleditšwe ka kgwebo ka Aforika Borwa go tloga ka bo1880 gomme di rometšwe ntle go tšwa ka Aforika Borwa go ya ka United Kingdom go tloga ka bo1890. Mathomong, dirapa tša dienywa di be di hlomilwe ka dileteng tša tšweletšo ya dienywa tša go hlohlorega go sepela ka nako tša Kapa Bohlabela eupša go ya ka nako go fihla lehono diapola di tšweletšwa ka Aforika Borwa bophara.

Lefelo la Tšweletšo

©Louise Brodie

Kapa Bohlabela ke selete sa setšo se segolo go feta sa tšweletšo gomme se na le maikarabelo a go feta seripa gare sa tšweletšo ya diapola ka nageng. Dilete tše digolo go feta tša tšweletšo di ka tikologong ya ditoropo tša Kapa Bohlabela tša Ceres, Wolseley, Elgin and Villiersdorp. Selete sa Langkloof se bapile ka Borwa bja Kapa bja Aforika go bapa le molelwane wa Bohlabela le Bodikela bja Kapa gomme e tšweletša go ka ba 20% ya diapola tša ka nageng. 

Go na le ditoropo tše di nnyane eupša dikarolo tše di a gola tša tšweletšo kgolenyana ka leboa bja naga ka Diporofenseng tša Foreistata, Mpumalanga and Limpopo. Dirapa tša dienywa tša dilete tše gantšhi ke tše diswana go feta dirapa tša dienywa kgolenya borwa, bjalo ka tšweletšo ya diapola e be e se ya kgonega peleng ka lebaka la maitemogelo a tšhwaane ka dikarolong tše, eupša ka tsibišo ya maloka a tšhwaane, bjale di a kgonagala. Tše ke tša mathomo go feta tša dilete tša tšweletšo ka Aforika Borwa gomme ka fa di thoma go tšweletša mafelong a Manthole, di godimo ka nyakego nakong ya sehla sa maikhutšo sa Manthole.

Mehutahuta

©Louise Brodie

Mehutahuta ya go tšweletša go feta ka Aforika Borwa ke Golden Delicious (24%), Royal Gala/Gala (17%), Granny Smith (15%), Cripp’s Pink and Pink Lady®(11%), Topred/Starking (11%), Fuji (9%), Cripp’s Red, Joya®(5%) and Braeburn (3%). 

Sehla

©Louise Brodie

Puno ya apola ka Aforika Borwa e thoma ka bontšhi bjo bonnyane ka Manthole. Sehla sa puno ya godimodimo se thoma mafelong a Pherekgong go ya Mopitlo. Le ge e le gore sehla sa topo ya apola se fela mafelelong a Mopitlo, diapole tše bunnweng di bolokwa ka poloko dibeke ka lefelogn le laolwago gomme tša rekišwa mo nageng le go remelwantle go fihla ka Dibatsela.

Dithekišo

©Eric Miller
©Eric Miller
©Eric Miller

Indasteri ya apola ya ka Aforika Borwa, e lebeletše kudu mmarakeng wa thomelontle, eupša gape e abela ka tikologong ya Aforika Borwa le dinaga tša Borwa bja Aforika ka dienywa tša boleng. Mmaraka wo mogolo go feta wa diapola tša Aforika Borwa o gola ka lebelo mmarakeng wa Aforika (30%). Se se latelwa ke Bohlabeka Kgole le Asia (31%), UK (18%) Bohlabela Bogare (7%), le Yuropa (6%).  Nakong ye fitilego, Yuropa le UK e be e le mmemaraka ya tlwaelo ye kgolo go feta ta diapola tša Aforika, eupša nyakego ye golago ka Aforika le Asia e bone šotišo ya mafelo a mmaraka e hlongwa mo dingwagasome tše pedi tše fetilego.

Ditšhomišo

©Ann Gadd

Diapola ke tša phepo gomem di na le diteng tša tlhale ye botse. Seenywa le letlalo di a lewa gomme peo fela le ya ka gare gantšhi di a lahlwa. Diapole di lewa di le tala gape le tšona di šomišwa ka disalateng le go apewa le dijamo and jams goba go šomišwa ka go pakeng. Diapola gapoe di dirwa matutu a apola, matutu a tletšego swikiri goba saeda. Diapola gape di tsentšhwa ka dikaneng le go omišwa.

Translated by Lawrence Ndou