Isphila I-Sweet Corn

© Louise Brodie
Maize field
Ibizo lesayensi: Zea mays L. var. rugosa
Ibizo elijwayelekileko: Sweet Corn

Ukutlhadlhulwa Kwestjalo

Isphila kuqatjangwa bona sivela ngenarheni ye-Central America begodu satjalwa kokuthoma e-Afrika ngeminyaka yabo-16th kanye ne-17th Century. Isphila i-sweet corn mhlobo wesphila omumethe iswigiri ephindwe kabili kunaleyo etholakala esphileni esijwayelekileko.
Sibutjani begodu sinesiqu eside esiqinileko. Amakari avela esiqwini begodu ithuthumbo eliphezulu esphileni, likhamba nesiqu, eli-pollinates iindlebe ezikhula ngaphasi kwamakari.

Umsebenzi we-Sweet Corn

I-sweet corn idliwa ifretjhi, ibilisiwe nanyana ibasiwe. Iindlavu zesphila zirhurhutjhwa emrhorhotjhini zifakwe esiqandisini zibambe irhwaba nanyana zibe nerhwaba begodu zifakwe emablegeni.

Iinfuneko Zehlabathi kanye Nokulungiswa Kwayo

©Louise Brodie
Maize view
I-Sweet corn itlhoga ihlabathi eyisanda erhona ukukhupha amanzi eneleveli ehle yezinto ezifileko kanye ne-pH ehlangana kwe-6 kanye 7.
Thoma ngokulungisa ihlabathako ngeskhathi ngaphambi kokobana utjale, nanyana msinya ngemva kokususa iintjalo ebewuzitjale ngaphambilini. Ngaphambi kweenyanga ezintathu kuya kwezine zokobana utjale, enye nenye ikhompuwusti eyenziwe ngaphandle kwamakhemikhali kanye nomanyoro otlhogekako kungafakwa endaweni lapha kuzokutjalwa khona begodu kungapetwa kutjhingele ngamamilimitha ayi-500 ongayihlanganisa nensalela zeentjalo, ikhompowusti kanye neensalela zekhula ehlabathini.
Ngemva kwalokho tjala isitjalo esihlaza esivala ihlabathi uharigele imbewu ehlabathini yangaphezulu emamilimitha alisumi.Nasele isitjalo esivala ihlabathi similile begodu sikhula, sabalalisa i-LAN engaba yi-100 kg qobe -hectare ukwenza isitjalo esivala ihlabathi ozabe usitjalileko kobana sikhule ncono.
Eenyangeni ezimbili ngaphambi kokutjala thatha amasampula wehlabathi njengoba ulayelwe yi-laboratory uwahlolise ukuze ubone itlhogakalo yokondleka kwehlabathi.
Ngaphambi kweemveke ezintathu ukuya kwezine zokobana utjale, nasele uthole imiphumela yokuhlolwa kwehlabathi, iintjalo ezivala ihlabathi sele ziphunguliwe sele kufakwe i-lime ifakelwe ukulungisa i-pH, gypsum eyenzele i-calcium, kufanele kufakwe enye ikhompowusti kanye nomanyoro ngokuwupetela ehlabathini engaphezulu emamilimitheni ayi-500.
Ngaphambi kwamalanga alikhomba wokobana utjale, ihlabathi isetjenzwa kokugcina, lokhu kuvamise ukwenziwa nge-disk harrow lapha kusetjenzwa ihlabathi yangaphezulu eyi-20 cm, ukulevela indawo eyokutjalwa nokuyisusa ikhula elingaba khona. Isivundisi esifakwa ngaphambi kokutjala esifana ne-Boron kanye ne-Zinc ozabe uzilayelwe miphumela yokuhlolwa kwehlabathi kufanele zifakwe ehlabathini engaphezulu ngeskhathesi.
Ngemva kokwenza lokhu indawo ezokutjalwa sele ikulungele bona ingafakwa imbewu.

Ubujamo Bezulu

I-Sweet corn sitjalo esithanda lapha kunobujamo bezulu obufuthumeleko begodu sitjalo esingathandi lapha kunombethe khona. Siba sihle khulu lokha amazinga womtjhiso ahlangana kwe-18°C kuya ku-28°C. Ukuze imbewu imile ngokuphumelela beyivele ngokufanako ehlabathini mazinga womtjhiso asehlabathini kufanele abe-16°C ukuya ngaphezulu.
Ukukhula kwe-Sweet corn, umrhorhotjhi kanye nesphila sawo akubi kuhle lokha amazinga womtjhiso angaphasi kwe-10°C nanyana lokha nakadlula i-35°C.

Ama-Cultivars

Samurai, Golden sweet, Star 7702 nanyana i-7708, Paradise, Prolific kanye ne-Challenger

Translated by Busisiwe Skhosana