U vha tsini na Muta
Ndi na nnḓu yanga Khayelitsha. Ro thoma ro tou boda kha mu consiler, vha mbo ḓi ri ṋea yone nga 1985. Fhedzi tshifhinga tshinzhi ndi ya ya kha ṅwananga wa musidzana Zodwa na vhana vhawe mukhukhuni une wa vha Grassy Park, ngauri Zodwa u dzulela u nṱoḓa ndi tshi vha tsini nae.
Nahone ndi fanela uvha hone, ngauri tshinwe tshifhinga zwi a nkonḓela u tshimbila kana u tou vuwa zwaho, ngauri milenzhe yanga yo zwimba nga arthritis.
Kha mafhungo a tshelede, ndi na tshelede yanga ya pension na ṱhukhuṱhukhu ine nda i wana musi ndo runga GAPA, na mundende wa vhuholefhali ha Zodwa. Ha koni u amba zwo leluwa, ngauri lulimi lwawe alongo vhofholowa.
Lo ṱumana na mathomoni a mulomo. Na uri o swa zwo no vhavha. Ndi musi atshi kha ḓi vha muṱuku, musi munna wanga atshi kha ḓi vha pholisa, maḓi a u fhisa a muwela. Zodwa ovha atshi funa nga maanḓa uri nṋe ndi vhe muongi.
Ene u kona nga maanḓa zwa vhana na u kona u ṱhogomela vhathu vhane vha khou tambula fhedzi anga si kone uvha muongi hezwo zwine a khou zwiita ndi zwone zwine zwa khou mutakadza vhukuma, uri, ndi uvha na vha muṱa wawe.
U ḓura ha Vhutshilo
Zwithu zwo no leluwa kha nṋe zwino, ngauri vhaduhulu vhanga Luyanda na Zanele vha dzula na nṋe. Uvha ṱhogomela zwi a ntakadza. Athi ṱoḓi vha tshi ya u lelwa hunwe, ngauri vha ya fhiwa zwiḽiwa zwa u rothola hangei na hone vha farwa nga murotholo wa malani vha fhedza vho farwa nga dangani.
Ndi khwiṋe vha tshi vha vha na nṋe hafha. Ndi ita uri vha luge hu tshe na tshifhinga vha fare basi nga 7 ya matsheloni. Vha bva vha hafha muḓini wanga Khayelitsha vha tshi khou ya Mitchells Plain. Ndi kule,fhedzi vha ya ya ngauri ndi tshikolo tsha khwiṋe. uya tshikoloni ndi R72,50 kha ṅwana muthihi nga vhege ndi vhavhili, zwino ndi tshelede nnzhi heyo.
Hoyu ṅwedzi, vho dzula lwa vhege yoṱhe ngauri ndo vha ndo ndi sina tshelede ya u badela. Zwo mbavha nga maanḓa, ngauri vha ḓo salela. Ndi khou ṱoḓa vha tshi guda, u guda zwithu zwinzhi. Avha faneli u tambula sa zwe nṋe nda tambulisa zwone. Ndi khou ṱoḓa vha tshi ya tshikoloni vha fhire na mirole ine nṋe athi ngo swika khayo, ngauri rine zwithu zwashu zwo vha zwi tshi khou konḓa.
Ari athu pfa vhadededzi vhavho vha tshi khou vhilaela fhedzi ariathu vhona na dzi mvelelo dzavho. Vho ri avha nga ri fhi dzone ri saathu badela mutendelo,une wa vha wa R400 nga ṅwaha kha ṅwana muthihi. Aro ngo badela ngauri ari nayo.
Mitambo na Maseo
Musi zwifhinga zwi zwavhuḓi, ri ya kona uḽa rice na ṋama kana khuhu, kana khovhe na machips. Musi zwithu zwi tshi khou konḓa, riḽa mugayo fhedzi. Tshinwe tshifhinga hu vha hu sina tshithu na tshithihi. Tshinwe tshifhinga vhahura vhashu vha ya ri thusa nga mugayo na rice, na rine ra di ralo khavho.
Muduhulu wanga Zimi ha dzuli na nṋe, fhedzi uya ḓa kha nṋe tshikolo tshi tshi bva zwine zwa sia ndi tshi khou ṱhogomela vhana vhararu. Ri tamba mitambo minzhi na hone vha ya ita zwithu zwine zwa ntseisa. Tshinwe tshifhinga vha ya tamba mudzumbamo. Nda dzumba tshinwe tshithu, sa banda ḽanga, vha tea u ḽi sedza.
Ḽinwe ḓuvha, mutambo wo vha u khou ri arali nda dzumba banda vha ḽiwana vha khou nthwa ngaḽo. 'ni nga si nrwe,' nda vha vhudza ngauralo, fhedzi ro vha ri tshi khou tou tamba roṱhe ra sea.
Muṱa wa Felicia Mfamana
Ro dzula mukhukhuni lwa miṅwaha minzhi nahone mvula i tshina uya dzhena maḓi, a dzhena nga luvhondo. Fhethu hoṱhe ha ḓala maḓi. Ro vha ri tshi khou ṱoḓa nnḓu nga maṱo matsuku. Ndi hezwi ndi tshi ṅwalela, nda kona u lindela. Ṅwaha munwe na munwe, musi ri tshi ya u vhudzisa, vha sokou ri fulufhedzisa na uri fulufhedzisa.
Zwa dzhia minwaha ya 24, fhedzi nda fhedza ndo wana nnḓu ya vhuḓi vhukuma Khayelitsha. Ire na kamara mbili dza u eḓela na mimbete, na mikhukhu mivhili murahu ha nnḓu hune vhatukana vhahulwane vha eḓela hone. Ro vha ri 11 ro fhelela. Ni khou zwivhona ndi mme wa vhukuma kha vhana vhanga na vhaḓuhulu vhanga.
Vha ya mpfuna ngauri na nṋe ndi avha funa vhukuma, zwine zwa vha takadza. A thi tsha vha muthu muṱuku fhedzi ndi khou kona u vha ṱhogomela, na uri asi vhana vha sina matshilisano. Vha ya mpfa musi ndi tshi amba.
Hezwi asi mafhungo a uri ndi a konḓisa lini. Tshiphiri tshanga ndi thabelo. 'ndi khou tou humbela Mudzimu, kha vha thuse vhana vhananga uri vhavhe vha vhuḓi kha vhathu,' nda ralo. 'ndo livhuwa, Mudzimu, uri vha khou thusa.' zwi ashuma.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe