U Ṱavha
I ṱavhiwa nga mbeu.Kuṱavhele
U nga kona u ṱavha nga u tou shumisa mbeu khathihi, naho huna uri hei asi yone nḓila khulwane ine vho rabulasi vhane vha vha vha tshi khou ṱavhela u rengisa vha ita yone ngauri hezwi a zwiiti uri zwimela zwi mele zwi tshi khou fana na mutsho u ya fhambana na u lenga zwi ya lengisa. U fanela u ṱavha zwo tsa 12 mm kana 15 mm u tsa uri zwimela zwimele zwi tshi khou fana.Nḓila ine ya vha uri yo ḓoweleya ndi u tou ṱavha nga zwiraba. Unga ṱavha zwiraba kha dzi ṱhirei dza dzula fhethu hune havha uri ho valeliwa kana kha green house hune havha huna 20°C na u kona uvha huna murotho zwa bviswa nga murahu ha maḓuvha a 30 uya kha 35 zwo no lapfa u swika kha 15 cm ho no vha na maṱari o no swika rathi maṱanu kana a rathi. Unga ṱavha nga zwanḓa, fhedzi fhethu hune ya ṱavhiwa i nnzhi i ṱavhiwa nga mitshini.
U Siana
Zwimela zwi fanela u siana 50 cm kule na kule kha dzi row dzo itaho 60 cm kule na kule. U fanela u lingedza uvha na zwimela zwine zwa swika 30 000 nga hectare. Vho rabulasi vha ya i ṱavha nga dzi nḓila dzine dza vha dzo vulea musi hu tshi fhela row mbili mbili. Kha dzi nḓila hedzo u nga ṱavha 40 cm ya zwimela vhukati ha dzi row na 50 cm vhukati ha dzi row na 60 cm uya kha 100 cm ya dzi nḓila uri hu kone u shumea.Tshifhinga Tsha u Ṱavha
Naho hu si yone nḓila ine ya ḓivhea kha u ṱavha, unga kona u iṱavha kha nwaha woṱhe tenda mufhiso wa vha u vhukati ha 15°C. A u faneli u ṱavha musi hu tshi khou rothola fhasi ha 10°C ngauri hezwi zwi ita uri i balelwe u mela.Tshifhinga tsha u Ṱavha
Unga i tavha tshifhinga tshinwe na tshinwe tsha nwaha tenda ha vha hu sa fhisesi kana hu sa rotholesi. Kha zwipida zwinzhi zwa Afrika Tshipembe u fanela u shavha u iṱavha vhukati ha nwedzi wa Shundunthule na vhukati ha Ṱhangule nga mulandu wa vhuria. U fanela u ṱavha zwiraba zwine zwa vha uri zwo khwaṱha ngauri zwi ya kwama nyaluwo.Tshifhinga tsha u Aluwa
Zwi tshi khou bva kha lushaka kana mutsho wa hune yo ṱavhiwa hone uri zwiraba zwi hule zwi dzhia vhege dza malo uya kha dza 12. Dzinwe tshaka dzi ya vha dzo no lugela nga murahu ha vhege dza rathi fhedzi wo ṱavha kana wa wana na zwiraba zwo no tou ima zwo no vha na mutsindo.U Nyora
Nḓila ya khwiṋe ndi u tevhedza zwe wa vhudziwa nga vhaḓivhi nga murahu ha musi vha tshi sedza ndingo dzo vhuyaho dza mavu uri dzi ri mini.Muri hoyu u funa pfushi ya vhuḓi ya mavu na nga tshifhinga tshayo tsha u hula tshine tsha vha tshiṱuku zwino uri i hule zwavhuḓi i ṱoḓa manyoro ane avha uri ndi one one.
Nga murahu ha musi u saathu ṱavha u fanela u shela 250 kg uya kha 300 kg nga hectare ya NPK mixture like 3:1:5 (35) wa shuma kha mavu ane avha uri a nṱha hune ha ṱavhelwa hone. Musi zwiraba zwiswa zwo no ṱavhiwa, zwine zwa nga vha maḓuvha a 10 wo ṱavha, u fanela u shela 200 kg uya kha 250 kg nga hectare ya 3:1:5 (35) uya nga kha dzi row dza u sheledza.
Hezwi zwi ya ita uri tshimela tshi aluwe. Maṱari ahone a fanela uvha na mutakalo a madala arali ha vhonala muvhala une wa nga tshitopi hezwi zwi amba uri hu fanelwa u engedzwa manyoro.
U Sheledza
U fanela u zwiita mafhungo uri mavu o nyoriwa nga murahu ha musi u saathu ṱavha, na nga murahu ha musi u tshi ṱavha zwiraba. A hu fanelwi u sheledzeswa ngauri hezwi zwi nga ita uri pfushi i bve hune ha khou ṱavhiwa hone. Kha hezwi zwine zwa swika 10 mm nga murahu ha musi u saathu na nga murahu ha musi wo no ṱavha.Ubva hafho 15 mm uya kha 20 mm nga vhege kha vhege mbili dza u thoma u bva hafho ha kona u ḓa yo linganelaho nga nnḓa ha musi i tshi nga vha 25 mm uya 300 mm nga vhege, hezwi zwi nga vha 35 mm uya kha 45 mm nga vhege.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe