Ku Byala Cauliflower

© Louise Brodie

Mabyalelo

Cauliflower yi byariwa hi mbewu.

Ndlela yo Byala

Mbewu yinga byariwa xikan’we emisaveni leswaku kuta mila cauliflower, hambi leswi leswi swingariki maendlelo yantolovelo ya van’wamapurasi lavakulu hikuva leswi swi endla leswaku kuva na kuhambana eka swimilani leswi humaka naswona xiyimo xa maxelo yale handle xinga hambana leswinga hlwerisaka ku tlhava ka swimilani. Byala mbewu eka 12 mm kuya eka 15 mm hiku enta kutani u ringeta kuva swiri eka ku enta loku ringanaka leswaku na swimilani swita huma swirikarhi swiringana.
Ndlela leyinga tala ngopfu ya mabyalelo ya swimilani leswi iku byalela eka nursery kutani u simula swimilani swa cauliflower. Mbewu ya cauliflower yibyariwa eka ti seed trays kutani yitshikiwa laha kunga pfaleka kutani yi hlayisiwa eka ti greenhouses eka 20°C na relative humidity yale henhlakutani yisimuriwa endzhaku ka 30 kuya eka 35 wa masiku endzhaku ko byariwa laha swingatava swiri eka 15 cm hiku leha naswona swihume 5 kuya eka 6 wa matluka. Ku byala cauliflower switala ku endliwa hi voko kambe van’wana va van’wamapurasi lavakulu vatirhisa michini.

Xipesi

Swimilani swifanele kuva swivekiwe eka xipesi xa 50 cm hiku hambana eka mintila leyinga 60 cm hiku hambana. Ringeta kuva na kwalomu ka 30 000 wa swimilani hi hectare.
Van’wamapurasi vatlhela vabyala cauliflower eka ti tram lines laha kungana ku fikeleriwa ko anama eka mintila yimbirhi yin’wana na yin’wana. Ti tram lines tingava eka 40 cm exikarhi ka swimilani eka ntila na 50 cm exikarhi ka mintila na 60 cm kuya eka 100 cm wa mintila yotirhela eka yona exikarhi ka ti tram lines.

Nkarhi woByala Mbewu

Hambi leswi swingariki ndlela yo duma yaku byala, mbewu ya cauliflower yinga byariwa emisaveni nkarhi wihi na wihi wa lembe ntsena loko mahiselo ya famba kwalomuya kale henhla ka 15°C. Unga byali eka maxelo lawa ya titimelaka yava e hansi ka 10°C hikuva leswi swiendla leswaku mbewu yitikeriwa ku mila.

Nkarhi woByala

Ku byariwa ka swimilani swa cauliflower swi endliwa nkarhi wihi na wihi wa lembe handle kaloko kuhisa ngopfu kumbe kutitimela ngopfu eka tindzhawu teto. Se eka tindzhawu totala ta Afrika Dzonga unga byali exikarhi ka May nale xikarhi ka August tani hileswi kuvaka kuri nkarhi wa xixika. Byala ntsena swimilani leswi ringanaka leswaku loko swikula switava swirikarhi swiringana nakuva na minkarhi yokoma yantshovelo.

Nkarhi woKula

Kuya hi swibyariwa na maxelo kukula kusuka eka kusimuriwa ka swimilani swa cauliflower kukula switeka exikarhi ka 8 na 12 wa mavhiki. Swibyariwa swinwana swa Cauliflower swingava swilulamerile hinkarhi wokoma swinene wotani hi 6 wa mavhiki kusukela eka kubyariwa ka swimilani leswinga tiyela loko xiyimo xiringanerile.

Ku Nonisa Misava

Maendlelo ya kahle swinene iku landzelela swiletelo leswi nyikiweke hi mutsundzuxi kuya hi mbuyelo wa misava na swiletelo swa muxaka wa swibyariwa lowu faneleke ku byariwa. Swimilani swa cauliflower switsakela mphakelo wakahle swinene wa swakudya naswona swilaveka eka nkarhi lowuntsongo waku mila laha ku lavekaka kucheriwa manyoro yoringanela.
Loko unga se byala chela kwalomu ka 250 kg kuya eka 300 kg hi hectare ya nkatsakanyo wa NPK kufana na 3:1:5 (35) kutani u rimela eka misava yale henhla laha ungata byalela kona. Loko swimilani switshamisekile, kwalomu ka 10 wa masiku endzhaku ko byala, chela hile tlhelo 200 kg kuya eka 250 kg hi hectare ya 3:1:5 (35) etlhelo ka mintila ya swimilani kutani u cheleta misava. Engeta leswi eka 18 kuya eka 21 wa masiku endzhaku ko byala nakambe eka 30 kuya eka 35 wa masiku endzhaku ko byala.
Leswi swifanele kuva swiringanerile kuva swibyariwa swikula. Matluka ya cauliflower yafanele kuva ya hanye kahle yari rihlaza rodzwihala naswona lokokuri na swikoweto swaku basuluka ka matluka kumbe yava xitshopani swivula leswaku waha fanele ku nonisa nakambe misava.

Ku Cheleta

Tiyisisa leswaku misava ya cheletiwa loko kunga se byariwa cauliflower nakambe endzhaku ko byala swimilani leswintsongo leswaku swita tshamiseka kahle. Unga cheleti kutlula mpimo hikuva sweswo swinga herisa swakudya swo sungula leswinga cheriwa etimintswini ta swimilani leswi.
Hikokwalaho ka sweswo kwalomu ka 10 mm siku loko kungase byariwa nakambe 10 mm endzhaku ko byala switava swiringanerile. Kusukela kwalano 15 mm kuya eka 20 mm hi vhiki eka mavhiki yambirhi yosungula kutani kwalomu ka 25 mm kuya eka 30 mm hi vhiki handle kaloko mahiselo yari e henhla, kutani swinga tlakusiwa kuya eka 35 mm kuya eka 45 mm hi vhiki.

Translated by Ike Ngobeni