Cauliflower

© Louise Brodie
Dzina ḽa tshisaitsi: Brassica Oleracea var. Botrytis Dzina ḽo ḓoweleyaho: Cauliflower

U ṱalusa tshimela

Ndi tshipiḓa tsha muṱa wa broccoli, Brussel sprouts, cabbage na kale. Hupi Cauliflower i bva South West Asia kana Turkey. Ndi vhaḓulu vha khavhishi ya ḓaka nga murahu ha musi yo fhira kha dzi tshanduko dzo vhalaho, ya kona uvha muroho une ra u ḓivha na ṋamusi lwa minwaha ya 2000 yo fhiraho.

Tshimela tshi na muvhala mudala wo dombilelaho kha maṱari na dzi ṱhodzi dzine dza vha dzo tingeledza ṱhoho hune ha vha hu bola ya luvha litshena zwine zwa ita uri hu vhe hone ha ndeme kha tshimela. Thoho ya tshimela ine yavha i songo swika zwavhuḓi i vhidziwa upfi “curd”

Mushumo

Kha hetshi tshimela ndi hone tshikoni tsha Potassium na Vitamin B na C. I shumiswa sa tshithu tshine tsha vha na mutakalo hune ha bva hone carbohydrates na fibre.

Maṱari oṱhe na florets ya ḽiwa naho huna uri hone hune ha tou vha hone huhulwane ndi tshipiḓa tsha ṱhoho. U nga kona u kwashekanya dzi florets unga dzi vhilisa lwa tshifhinga tshiṱuku. Dzi florets unga dzi ḽa dzo ralo kha salad. Dzi ya shuma na kha u ita sobo.

Zwine mavu atoda zwone na u lugisela

Ndi zwavhudi u i tavha kha mavu ane avha uri ana mutavha masekene ane avha uri ana manyoro ane o limiwa zwavhudi. PH ya mavu i fanela uvha 6.5 na 7. U fanela u lugisela mavu u saathu ta vha u itela u fha tshifhinga manyoro ane ado vha o shelwa u shumana na mavu akone u shuma.

U fanela u thoma wa dzhi amvu aya u toliwa. Arali huna zwinwe zwine zwa khou fanela u shelwa u fana na Lime ya PH kana manyoro zwi nga shelwa hu tshi khou sedziwa mvelelo da musi hu tshi toliwa mavu. Hezwi zwiitwa vhege nna hu saathu tavhiwa.

Arali hu tshi khou toda u tavhiwa tshimela tshine tsha shuma u tika tshimela tshihulwane, tshimela hetshi tshi fanela u tavhiwa ho sala vhege dza 12 u saathu tavha uri tshi thome tshi diwane. Muis ho sla vhege nna uri hu kone u tavhiwa, unga ona u tupula hezwo zwimela. Hezwi zwi tavhiwa kha mavu anntha ane avha 500mm zwo tangana na manyoro lime na, arali zwi tshi hou todea.

Wa tevhela nga vhege i daho nga dzembe zwine zwa do ita uri fhasi hu lingane wa konau gwela zwonwe zwimela zwine zwo vha zwo no mela fhasi mavuni zwine zwa wika 20cm a mavu.

Nga vhege ya u fhedzisa u saathu tavha u fanela u tola he wa tavhela hone nga dzembe. Wa kona u shela na manyoro ane wa kho tea u ashumisa na nu vhulaha tshene dzothe dzine dza nga vha dzi hone wa lugisela hune wa khou tea u tavha hone.

Mutsho

I ya hula zwavhudi kha mutsho une wa vha 15°C uya kha 24°C unga i tavha na kha vhupo vhune ha rothola. Naho zworalo ai vhi ya vhudi kha mutsho une wa vha fhasi ha 5°C kana u fhisesa hune havha nntha ha 30°C mlwa tshifhinga tshilapfu. Nga tshifhinga tsha mufhiso hoyo zwiita uri i balelwe u bvelela.

Tshaka

Huna nnhzi dzine dzo bveledza dzine dzi ya konda hune cdzi ya kona u bveledza na kha mitsho ine ya vha uri yo fhambana. Fhedzi ndi zwavhudi u wana tsivhudzo kha mudivhi uri ndi ifhiomine yo fanea vhupo hune wa dzula khaho.

Dzinwe sthaka ndi dzi tevhelaho Arano, Huntsmen, Juneau, Sabadel, Synergy, TSX C22, TSX C40 na White Gold.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe