Tshaka dza Maafukhada Afrika Tshipembe

© Chris Wessels Photography

Ro sedza zwa South African Avocado Growers’ Association (SAAGA), 80% ya maafukhada ane abveledziwa Afrika Tshipembe ndi ane avha uri ana muvhala wo swifhalaho a Hass na Hass-type i fana na Carmen, Gem, Lamb-Hass na Maluma. 

Dzine dza vha na muvhala mudala u fana na Fuerte, Pinkerton, Ryan na Reed dziita zwine zwa swika 20% zwa miri ine ya vha yo tavhiwa. Tshaka ine ya tavhiwa nga maanda Afrika tshipembe ndi Hass ha tevhela Fuerte. 

Dzinwe dza hedzi tshaka dzi ya kona u lafheliwa manwe a malwadze manwe aya fhambana zwi tshi bva kha pfushi dzine dza vha uri dzi vha dzi tshi khou toda, ngeno dzine dza vha uri dzi masimuni dzi ya kona u geredzeliwa, na ku farele kwa dzi tshaka ku ya fhambana.

Tshaka dza Afrika Tshipembe

©Louise Brodie

Bacon 
Hei tshaka i anwa zwithu zwine zwa vha zwituku uya kha zwine zwa va uri zwo linganela dza vha na tshivhumbeo tshine tsha vha tshipulumbu dzinwe dzi vha dzo tandavhuwela matungo. 

Reed
I tavhiwa u lenga kha khalanwaha ya vha na mitshelo ine ya vha uri yo linganela ya tshipulumbu. Musi wa ithukhula ai swifhali. Mbeu ya hone ndi thukhu nahone ai pfani na murotho.

Edranol
Hei iya difha vhukuma Edranol i vha yo linganela dzinwe dzi vha dzi khulwane, dza vha na tshivhumbeo tsho tandavhuwelaho matungo. Ya vha na muvhala mudala. Avha hone ubva nga nwedzi wa Fulwi u swika Khubvumedzi. U nga kona u vhea kha +6℃ na u fhira.

Fuerte
Fuerte i divhiwa nga u vha lone Afukhada la Afrika Tshipembe. Ina tshivhumbeo tshine tsha nga tsha tshithavhela pfumo la vha litete la do vha la vha lisekene. Lukanda lwa hone lu ya tavhanya u tshinyala-li vha hone ubva nga nwedzi wa Luhuhi u swika Thangule. Unga kona u vhea Afukhada heli kha +5°C na uya nntha. Hu ya vha na mavhala matsu nga nntha arali la vha lo vhewa hune ha vha uri hu khou rotholesa. Fuerte ndi lushaka lune lwa vha uri lu ya anwa vhukuma. Mitshelo i vha hone yo bebiswa nga dzi notshi.

Hass
Li vha o oma la vha na tshivhumbeo tshine tsha nga tsha kumba, ndi afukhada line la vha uri ndi lituku la vha na lukanda lune lwa vha uri lwo oma lune lu ya nga phephulu musi lo no lugela u liwa. Li ya difha vhukuma nahone li vha lo no vha hone ubva nga nwedzi wa Shundunthule uya Tshimedzi. Li vha la vhudi lo vhewa kha +5°C na uya nntha. Lina vhutshilo vhulapfu musi li vhengeleni. Muri hoyu uhula nga zwituku na hone mitshelo i vha i mutuku fhethu hune ha dudela kana musi muri wo no vha muhulwane.

Pinkerton
Heli afukhada la Pinkerton lina mukulo wo khetheaho musi wo vhambedza na manwe maafukhada la dovha la vha na lukanda lune lwa vha uri lwo oma na musi lo vhibva. Ndi afukhada line la vha uri ndi lihulwane line li ya difha la vha na thambo thukhu. Lina khalanwaha ine ya vha thukhu li vha hone fhedzi nga nwedzi wa Fulwi na Fulwane. Li fanela u dzula kha +7°C na uya nntha.
Miri ya hone iya anwa vhukuma.

Ryan
Ryan ndi afukhada line li ya lenga vhukuma u anwa la vha na tshivhumbeo tshine tsha nga kumba, li vha hone ubva nga nwedzi wa Thangule uya kha Tshimedzi li na lukanda lune lwa hwasa. I vha ya vhudi yo vhewa kha +5°C na uya nntha. U nga vhea zwine zwa vha zwo linganela musi wo no afula. Miri ya hone iya anwa vhukuma nahone iya kondelela vhukuma murotho.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe