Tinxaka ta Ma-Avocado ya Afrika Dzonga

© Chris Wessels Photography

Kuya hiva South African Avocado Growers’ Association (SAAGA), 80% wa misinya ya ma- avocado leyi humelerisiwaka eka ti nurseries ta Afrika Dzonga yina matluka yo dzwihala ya muxaka wa Hass na muxaka wa Hass wofana na Carmen, Gem, Lamb-Hass na Maluma. 

Ma-avocado ya rihlaza yofana na Fuerte, Pinkerton, Ryan na Reed ya endla kwalomu ka 20% wa misinya leyi humelerisiwaka eka nursery. Muxaka lowu byariwaka ngopfu e Afrika Dzonga i Hass wulandzeriwa hi Fuerte. 

Tin’wana ta tinxaka leti ti khomiwa ngopfu hi mavabyi yan’wana naswona tin’wana tihambana hi swilaveko swa swakudya, loko maendlelo ya masimu tani hiku tsemetiwa ka swimilani, nhlayiso wa swimilani endzhaku ka ntshovelo wa yelana.

Tinxaka e Afrika Dzonga

©Louise Brodie

Bacon 
Mbuyelo wa muxaka lowu i wuntsongo kuya eka wale xikarhi naswona ira xirhendzevutani kuya eka oval laha ringana nhlonge yo rhetela. Matluka ya nyungu yakona ya vandleka hiku hatlisa. 

Reed 
Muxaka lowu wale kuheteleleni ka nguva wa Reed Round wuna muhandzu wale xikarhi kuya eka wukulu wa xirhendzevutani. Swalendzeni aswi damarheli naswona aswi dzhwihali loko ritsemiwile. Nyungu i yintsongo kuya exikarhi hi vukulu naswona nsinya wakona wu chava xirhami. 

Edranol
Muxaka wa avocado ra Edranol leri fuweke no nandziha i avocado rale xikarhi kuya eka rikulu, oval kuya eka xivumbeko xa pear. Nhlonge yarona ya rihlaza yina swibundwani. Rikumeka kusukela hi June kuya eka September. Rihlayisiwa eka +6℃ kuya ehenhla.

Fuerte
Fuerte i muxaka lowu tivekaka swinene wa avocado e Afrika Dzonga. Rina xivumbeko xa pear riva na nkolo wo leha naswona rina nhlonge leyi rhetelaka, yo vevuka, ya rihlaza loko yi vupfile. Swalendzeni swa Fuerte swi vaviseka hiku olova naswona rivupfa endzhaku ka 7 wa masiku endzhaku ka ntshovelo. Ku hatlisa ku vupfa – ya kumeka kusukela hi February kuya eka August. Hlayisa avocado leri eka +5°C kuya ehenhla. Swicoticoti swa ntima swa vonaka loko rivekiwe eka ndzhawu leyi titimelaka ngopfu. Fuerte i muxaka lowu cinca cincaka. Mihandzu ya tlakuka loko kuri na pollination ya tinyoxi.

Hass
Leri rina xivumbeko xa xirehendzevutani kuya eka tandza, Hass i avocado lerintsongo leringana xigombo nyana, rotsindziyela, rina nhlonge ya rihlaza leri cincaka kuya eka ntima-purple loko ri lulamele ku dyiwa. Hass rifuwile naswona rina nantswo wa kahle ritlhela rikumeka kusukela hi May kuya eka October. Rikahle kuva rihlayisiwa eka +5°C kuya ehenhla. Rina vutomi byo antswa endzhaku ka ntshovelo. Nsinya lowu wukula hiku nonoka naswona muhandzu wungava wuntsongo eka tindzhawu leti kufumelaka kumbe loko misinya yiri yakhale.

Pinkerton
Avocado ra Pinkerton rina nhamu yo hlawuleka loko ri pimanyisiwa na tinxaka letin’wana ta ma-avocado naswona rina nhlonge yo dziva ya rihlaza hambi loko rivupfile. Leri i avocado lerikulu leringana nantswo wonyanganya nyana riva na nyungu yintsongo. Rina nguva yokoma swinene naswona rikumeka exikarhi ka June na July. Rihlayise eka +7°C kuya ehenhla. Misinya leyi yi tswala mihandzu yotala. 

Ryan
Ryan i muxaka lowu hlwelaka swinene eka nguva rina xivumbeko xa tandza, rikumeka kusukela hi August kuya eka October. Lowu i muhandzu lowukulu wa nhlonge yo dziva ya rihlaza leringa kahle loko rivekiwa eka +5°C kuya ehenhla. Nhlayiso endzhaku ka ntshovelo wule xikarhi. Misinya ya Ryan yi tswala swinene naswona ya kondzelela gwitsi.

Translated by Ike Ngobeni