U Tavhiwa
Musi u tshi khou toda u itavha unga i tavha nga mbeu, fhedzi tshinwe tshifhinga zwi ya disa vhuthada zwi tshi khou bva kha lushaka lwa mbeu. Arali u tshi khou tavhela u rengisa ndi zwavhudi u tavha nga thanda na hone dzi tshi khou bva kha dzine dza thembea.
U dzi vhea na leyara kana u dzi khethekanya tshimela tshine tsha vha uri tsho no thoma u mela zwi ya itwa fhedzi a zwi todi fhethu hune ha vha hu tshi khu tavhiwa huhulwane.
Ku Tavhele
Zwa u tavha u tshi khou tavha fhethu hune ha vha huhulwane hu tshi khou tavhelwa u rengisa, u nga zwiita nga u thona wa ita zwiraba zwine zwa do kona u nntsha dzi thanda wa kona u ya zwitavha hune havha uri ho vulea. Hezwi zwi ya kona u thusa uri tshimela tshihule tsho dala zwa dovha zwa hula zwi tshi khou edana. Tshimela hetshi unga kona u tshi tavha nga zwanda kana nga mitshini.
U Siana
Zwimela zwi fanela u siana 50cm kha dzi row dzine dza vha dzo siana 100 cm uya kha 120 cm zwi tshi khou bva kha lushaka lune lwa vha uri lwo tavhiwa kana lushaka lwa mitshini lune lwa vha uri lwo shumiswa.
Hezwi zwi vha zwi tshi khou disa zwimela zwine zwa swika 16 000 uya kha 20 00 nga hectare. Unga kona u sia ndila ine ha do kona u fhira dzi goloi na vhathu vhane vha vha vha tshi khou shuma u langa.
Tshifhinga Tsha U Tavha
Tshifhinga tsha u tavha ndi khalanwaha ya tshifhefho, zwine zwa amba uri Afrika Tshipembe i fanela u tavhiwa mafheloni a nwedzi wa Thafamuhwe kana mathomoni a Lambamai. U itela uri dzi kone u hula hu saathu da vhuria hu tshi sala hu tshi da Lutabvula i vha yo tou hula tshothe.
U fanela u i tavha kha thirei fhethu hune ya vha yo tsireledzea kana kha green house nga tshifhinga tsha Fulwi na u thomani ha Lutabvula musi dzi tshi iswa tsimuni dzi fanela uvha dzo no thoma u hula dzo no di wana. Dzi vha dzo no khwatha nga murahu ha vhege dza malo nga murahu ha musi wo no tavha.
U nga kona u tavha zwiraba mathomoni a lutabvula. Afrika Tshipembe zwi vha zwi tshi khou amba uri ndi mafheloni a Thangule na mathomoni a Khubvumedzi hu tshi vho fhela murotholo.
Tshifhinga Tsha U Hula
Vhege dza 12 dzo dzula kha greenhouse hu vha ho no bvelela zwiraba zwine zwa vha uri zwo khwatha zwine zwa vha zwo ho lugela u tavhiwa tsimmuni. Vhunzhi ha vhabveledzi vha thoma u i kana nga tshilimo tsha vhuvhili. Kha dzinwe nyimelo dzine dza vha uri yo tavhiwa nga tshifhefho, tshilimo tsha vhuvhili tshi ya kona uvha tsho no lugela u kana.
Ubva kha nwaha wa vhuvhili, u nga kona u kana hu saathu swika Tshifhefho. U kaniwa ha nwaha wa vhuvhili zwiita uri na zwine zwa khou kaniwa zwine vhe zwo dala. Tshimela hetshi tshiya kona u kaniwa lwa minwaha ine ya swika 10 uya kha 12 arali i tshi khou langiwa zwavhudi.
Tshimela hetshi u fana na zwinwe zwimela tshi ya swika hune tsha oma tsha vhavha musi tshi tshi khou hula, zwino zwi amba uri hu fanela u londiwa vhukuma tshi sa do fhedza tsho fa.
U Nyora
A i todi u sheledziwa nga maanda. U saathu tavha, hu fanela u dzhiwa mavu a tuwa aya u toliwa hu tshi khou itelwa tshimela tshine tsha khou do tavhiwa. Hezwi zwi ya kona u talusa lushaka lwa mavu na pfushi dzine dza vha uri dzi khou todea. U tshi nga ita zwine zwa vha urii zwo doweleya, unga ita zwitevhelaho arali huna uri mavu ha ngo ya u toliwa.
Unga shela 250 kg ya 3:1:5 unga zwishela kha mavu anntha a 20cm hu saathu tavhiwa. Hezwi zwithusa kha zwiraba uri zwi koone u iwana zwavhudi. Kha minwedzi ya u thoma ya 12, ndi zwavhudi uri tshimela tshi dzule tshi tshi khou hula nga u shela 200 kg ya 3:1:5 zwi ya sheliwa nga dzi row, inwe nga Lara inwe nga Thafamuhwe.
Musi ho no thoma u tavhiwa, ndi zwavhudi uri u nyore nga zwithu zwine zwa sa tou vha zwinzhi nga maanda arali ho vha na u kana. Musi u tshi khou sheledza nga zwa drip, unga shela na manyoro aludi zwo dzhena kha madi.
U Sheledza
Hetshi tshimela tsho khwatha nahone atshi todi madi manzhi. Arali tsho tavhiwa hune ha sa vhe na u sheledza ha tshothe zwine zwa nga swika 800 mm kha nwaha zwa mvula zwi ya vha zwo luga. Fhedzi zwa uvha na zwa u sheleda zwa tshothe naho zwo zwi ya engedza u dala ha tshimela fhethu hune ha sa vhe na dzi mvula nnzhi nga maanda tshilimo.
Zwa u sheledza nga drip ndi zwone zwine zwa vha zwa khwine fhedzi a u todi u sheledziwa nga maanda sa vhunga zwi tshi nga sinisa midzi na u fhungudza tshikalo tsha u dala ha mapfura.
Zwi tshi khou bva kha lushaka lwa mavu na mutsho, ndila ya u sheledza inga fhambana ubva kha tsimu uya kha inwe. Zwine zwa vha zwo lingana ndi ubva kha 15 uya kha 20 mm nga vhege kha minwedzi ya tshilimo ine ya vha i tshi khou fhisa, u nga fhungudza u sheledza zwi tshi khou bva kha uri hune ya vha hone, arali hu tshi nesa mvula.
Arali ho sala vhege uri u kane a hu faneli u sheledziwa fhedzi u tshi fhedza u kana u fanela u sheledza. Zwi vha zwa vhudi u panga tshithu tshine tsha do kona u vhona uri mavu o thaba u guma ngafhi.
U Langa Tshene
U langa tshene tsimuni ndi zwithu zwa ndeme. Unga zwiita nga zwanda kana nga mutshini kana ngau vala muri nga maplatsic, u thivhela tshene uri isa mele. Hune ha vha na zwimela zwinzhi hune ha sheledziwa nga drip, hu ya vha ho dala tshene zwi vha zwavhudi uri hu lavhelesiwe.
Arali mutavhi hu ene ane ado dovha a diitela mapfura u fanela u londa zwavhudi dzi row dza zwimela.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe