Pšalo ya Lavender

© Louise Brodie

Phatlalatšo

Phatlalatšo ya lavender e tšwa go peu eupša ka nako yenngwe se se hlola mathata a go netefatša gore mohuta ke wa nnete. Lavender ya tšweletšo ya dikgwebo e phatlalatšwa bokaone ka go bjala mašaledi a go tšwa go mothopo wo tshepegago. Peakanyo goba go arola le go bjala sebjalo ga go dirwe mo sekaleng se se golo.

Mokgwa wa go Bjala

Batšweletši ba kgwebo ye kgolo ba bjala lavendee, ka go bjala dibjalo tše nanana tšeo di tšweletšwago ka mašaledi ka gare ga dikhaponetaeoksaete. Se se fa motšweletši taolo ye kgolo ya kitlano ya dibjalo. Dibjalo tša lavender di ka bjalwa ka seatla goba ka motšhene wa go bjala.

Katologanyo

Dibjalo di swanetše go ba le sekgoba sa go lekana 50 cm ka ntle le ka direi tše 100 cm go ya go a 120 cm go ya ka mohuta goba mehuta ya metšhene ye e dirišwago. Le ke lefelo la dibjalo tša lavender tše 16 000 tše go 20 000 godimo ga hektare. Ditrekere le ditsela di a tlogelelwa taolo le puno.

Nako ya go Bjala

Nako ye kaone ya go bjala lavender ke ka seregana, le ge go le bjale, mo Afrika Borwa ke mafelelong a Matšhe le Aporele go netefatša gore dibjalwana tše nanana di mela gabotse pele ga marega le gore ka seruthwana di tiile ebile di hlomilwe gabotse.

Bjala dipeu tša lavender ka gare ga ditrei tša dipeu mo lefelong le šireleditšwego goba ka gare ga dikhaponetaeoksaete gomme ka nako ya June le mathomong a seruthwana dibjalwana tše nnyane di swanetše go ba le maatla go bjalwa mo mašemong. Ka tlwaelo dibjalwana tše nanana di tia ka morago ga dibeke tše seswai morago ga pšalo ya dipeu. Dibjalwana tše nanana di ka bjalwa gape ka mathomong a seruthwana. Mo Afrika Borwa ka morago ga Agosetose mathomong a kgwedi ya Setemere ka morago ga tšhwaane ya mafelelo.

Kgolo

Dibeke tše lesomepedi ka gare ga dikhaponetaeoksaete di swanetše go tšweletša dibjalwana tša go tia tšeo di loketšego go bjalwa ka mašemong. Batšweletši ba bantši ba thoma go buna lavender mo kgweding ya bobedi ya selemo.

Ka dinako tše dinngwe ge pšalo e dirwa ka lehlabula, selemo sa mathomo se ka tliša poelo. Go tloga ka ngwaga wa bobedi, puno ya bobedi e ka dirwa pele lehlabula. Ngwaga wa bobedi o tla buna ditšweletšo ya godimo.

Dibjalo tša Lavender di ka bunwa mengwaga ye 10 go 12 ge di laolwa ka tshwanelo. Dibjalo tša Lavender go swana le mešunkwane mengwe di ba dithokgwa ebile di a tia ge di gola ka fao o swanetše go hlokomela go se senye motheo wa sebjalo ka ge se ka hwa.

Nontšho

Se over-fertilize tše di loketšwego go. Pele ga pšalo, moemedi dišupommu di swanetše go tšewa le go romelwa go sekasekwa. Se se tla tseba mohuta wa mmu le dinyakwa tša phepo ya dibjalo ye e lebeletšwego. Tlhahli ya godimo, tše di latelago tše di ka šomišwago ka tlhokego ya tlhophollo ya mmu. 250 kg ya mathomo ya 3:1:5 e ka dirwago le go tsenywa ga 20 cm ya mmu e ka senya dibjalwana tše di loketšwego go pele ga pšalo.

Se se tla kgontšha tše mpsha le go thoma go hloma ka bobona. Mo dikgweding tše 12, go bohlokwa go dira gore dibjalo di gola ka go bobedi wa 200 kg ya 3:1:5 di ka dirišwa go bjala direi, ka Nofemere ye nngwe le ye nngwe ka Matšhe. Ge puno e thoma go ka ba kaone go fertilize lightly ye nngwe le ye nngwe go ka morago ga puno. Mathopo a nošetšo, seela le monontšha di swanetše go dirišwa ka tsela ya meetse.

Nošetšo

Sebjalo sa lavendae ke sebjalo se loketšwego gomme ga se nyake meetse a mantši. Ge se ka bjalwa ka ntle le go nošetša ga pula, palo e ka bago 800 mm yeo e ka phatlalatšwago ka ngwaga e swanetše go lekana.

Le go le bjalo go tsenya ditshepetšo tša nošetšo di oketša poelo ge e le gore ga go na pula ya tekanelo mo dikgweding tša selemo. Mathopo wa nošetšo o kaone eupša o se ke wa nošetša go fetiša ka ge se se ka hlola malwetši a medu le go fokotša boleng bja dioli.

Go ya ka mehuta ya mmu le boso, palo na nošetšo e tla fapana go ya ka bogolo bja tšhemo. Palogare ye botse e magareng ga 15 le 20 mm ka beke mo nakong ya dikgwedi tša selemo tše borutho gomme be o fokotša ka nako ye fodilego goba mo nakong ya dikgwedi tša pula ya ngwaga. Se nošetša mo bekeng ya pele ga puno eupša o nošetše ka bjako ka morago ga puno go bušetša mmu morago go boemong bja ona le le go fokotša kgatelelo ya monagano.

Taolo ya Ngwang

Go laola mengwang mo pšalong go bohlokwa kudu. Laola ka seatla goba ka metšhene ya go ega goba sehlagodi. Se se ka dirwa le ka khupetšo ya polastiki goba khupetšo ya fase goba ka khupetšo ya dimelo go thibela mengwang go mela. Dibjalo tša godimo ka mathopo wa nošetšo, e kaone go thiba fase le go fokotša mengwang go tšwelela mmung. Ge batšweletši ba hlwekiša oli tša bona, ditšhila tše tšwago di ka dirišwa bjalo ka khupetšo ka gare ga direi tša dibjalo.

Translated by Lebogang Sewela