Muri wa mutshelo wa mvelo hu tendiwa uri uya ḓisa maanḓa mavhi, uya ita na uri dzi kholomo dzi kone u beba dza mboho fhedzi zwinee zwa ita uri na khuni dza hone dzi si vhasiwe ngadzo mulilo. Nga nḓowelo mutshelo hoyu uya ḓivhea vhukuma(u ḓifha sa apple) wa dovha wa ḓala vitamin C. Mutshelo u thoma u mudala, u tshi vho ya u vhibva wa vha na muvhala wa ṱaḓa ubva nga Phando u swika Luhuhi. U kaṋa zwi nga thoma nga Tshimedzi u swika mathomoni a Ḽara musi mutshelo u saathu tou swika zwavhuḓi.
Dzinwe nḓila mutshelo u nga kaṋiwa u tshe murini u swika nga tshifhefhe uri uvhe na muthetshelo arali hu sa khou vhonala khombo ya murotholo. Mutshelo wa hone ndi tshipulumbu, u nga swika 3.5 cm kha diameter. Una lukanda lwo omaho une wa thetshela unga uya haṱa wa dovha wa ḓala calcium (Ca) na potassium (K). Muhuyu u shuma sa pilp sogani na u ita dzi veini. Mutshelo wa hone wo omiswa uya shuma kha zwiḽiwa, fhedzi u tshi nga engedza uya kunga na u ita vhuswa vhusekene ubva khawo. Kha ḽa Botswana iya shuma u ita juice yo ḓalaho Vitamin C.
Midzi ya hone ndi kale i tshi shumiswa nga zwa sialala kha u lafha malaria na pneumonia. U tshi nga engedza, midzi na maṱari a ya fhodza dzi ringworms, u tshi khou ya maḓuvhani na thaidzo dza uterine na ḽino ḽi tshi vhavha. Maṱari ahone aya lafha marambo a vhana. Muhuyu u aluwa nga zwiṱuku, fhedzi u ya funa vhukuma sogani na fhethu hune ha sa tou vha soga tshoṱhe hune ha vha na mufhiso wo no bva henefha kha 17 - 28 ℃.
Azwi ngo leluwa u uṱavha nga mbeu, fhedzi u ṱavha mbeu nga nwedzi wa Ḽara huna tshikhala tsha uri unga mela u fhirisa wo i ṱavha nga Fulwi. U fanela u thabisa mbeu usaathu u ṱavha. Nḓila ya khwiṋe ndi u ṱavha nga thanda.
Zwine vha Lafhi vha Hana Zwone
Nḓivho ndi ya zwa pfunzo na ufha vhathu vhuṱanzi azwi faneli u dzhiwa unga zwo ambiwa nga dokotela. Nḓivho hei ayo ngo ḓela uri ni litshe mishonga ya dokotela ni shumise hezwi.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe