U Langa Pomegranates Masimuni

Arali u tshi khou bveledzela u rengisa zwi ya toda mushumo munzhi u tshi khou itela uri i kone u vha ya vhudi i bvise na muvhala wa mutshelo wa vhudi. U langa hu vha ho katela na u i langa nga ndila ya u geredzela, u fhungudza mitshelo, u thivhela kha duvha na u langa zwikhokhokhono.

U Fhungudza Pomegranates

Muri hoyu unga hula wa vha tshitaka tshihulwane (matavhi mararu uya kha arathi) ndi one ane avha khwine kha muri muthuhi. U fanela u londa u tshi khou itela u fhungudza u lapfa hawo uri hu vhe 2 - 2.5 m ndi zwone zwithu zwo leluwaho hu tshi khou fhungudzwa mushumo. Musi wo tumbula tsimu nntswa ine ya vha na tshimela hetshi, vhafuwi vha fanela u zwi divha uri 80% ya mishumo ine ya itwa hafho i fanela u itwa hu si khou shuma leri vha ralo vho Jorrie Mulder vhane vha vha mutsivhudzi ubva kha POMASA.
Muri une wa vha na matavhi manzhi zwiita uri u kaniwe nga u tavhanya nahone u vha una fhethu hunzhi hune ha mela mitshelo, ngeno huna uri kha muri une wa vha na matavhi ane avha uri o langea zwi tshi leluwa u bvisa matavhi maswa, ubva tsindeni. Zwothe zwine zwa vha na matavhi manzhi na hune ha vha na tavhi lithihi dzi vha dzi tshi khou vha na mitshelo ine ya fana.
U geredzela ha muri wa mutshelo hu vha hu tshi khou tou bviswa zwine zwa vha uri zwi khou hula, matavhi ane avha uri o di fela.
Uri muri u kone u vha na tshivhumbeo tshine tsha vha uri tshi khou funea na vhulapfu vhune ha vha uri ndi ha vhudi. U fanela u geredzelwa vhuria. Uri nga ngomu ha muri hu dzule ho vulea (uri hu kone u dzhena zwavhudi muya) na uri hu songo tsitsikana. Hu ya tsivhudzwa na u geredzela Tshilimo.

Utikiwa ha Muri wa Pomegranates

©Marinda Louw

Hu vha hu tshi khou itela uri hu tikiwe matavhi ane avha uri ndi one ane a nwa mutshelo. Musi mutshelo u tshi vhibva, uya tsitsela matavhi fhasi. Hezwi zwi ya ita uri mitshelo ivhe yo no lavhelesana na duvha. Tshivhumbeo tsha V ndi tshone tshine tsha kona u tika matavhi, u fanela u bvisa nga nga ngomu ha muri uri hu kone u dzhena muya zwavhudi, hu ya kona u dzhena na musi hu tshi khou toda u fafadzelwa.
Huna zwithu zwiraru zwine zwa vha na mbuyelo kha u fhungudza ha muri:
Zwi ya fhungudza u tshinyadziwa nga muya ha muri. Miri ine ya vha uri yo tikiwa mitshelo ya hone zwi ya konda uri i kwame fhasi musi huna muya.
Na u swa nga duvha zwi vha zwi songo tou dala. Zwa tendela muri wa hula nga ndila ine mutshelo uvha wo tsireledziwa nga matari.
Zwi ya thusa kha fhethu hune ha vha uri hu khou tea uvha na mitshelo.

U Bviswa ha Mitshelo

Maluvha a anga ndila tharu nga Khubvumedzi uya kha Lara, zwine zwa vha zwi yshi khou amba uri mitshelo I do vhibva nga ndila ya zwipida nahone hu do tea u kaniwa lwa tshifhinga tshine tsha vha uri tsho fhambana. Nga ndowelo maluvha a u thoma ndi one ono bvisa mitshelo ine ya vha uri ndi mihulwane (kha khalanwaha ya u hula).
U dalesa ha misthelo kha muri zwi ya kwama tshivhumbeo nga ndila ine ya sa vhe ya vhudi na u dala ha mitshelo kha khalanwaha ine ya vha i tshi khou tevhela. U shavhisa hezwi mitshelo i fanela u fhungudza ho sala nwedzi uri ivhe na u thoma ubva maluvha.
Ndi zwa vhudi na u fhungudza mitshelo ine ya vha uri i khou hula kha cluster - wa bvisa mitshelo ine ya vha uri ndi mituku. Hezwi zwa u cluster mitshelo zwi thusa na kha usa dzhena nga huhulu ha zwikhokhonono na malwadze, u fanela u dovha hafhu wa bvisa mitshelo ine ya vha uri yo vhaisala kana ine ya vha uri i khou hula kha matavhi ane a vha uri ha ngo khwatha.

U Fhiswa ha Pomegranates nga Duvha

©Marinda Louw

I hula zwavhudi fhethu hune ha vha uri hu ya dudela hune mufhiso wa hone wa vha vhukati ha 32℃ na 35℃. Kha miri mituku ine ya vha na matari matuku, duvha li nga tshinyadza nga u disa mavhala kha lukanda lwa mutshelo. Hezwi zwi do ita uri mutshelo usa rengisese zwa ita a uri mutshelo uvhe na mitwe.
Huna zwithu zwinzhi zwine zwa nga itwa hu tshi khou thivhelwa duvha:
U fanela u dowela u sheledza u tshi khou shavhisa duvha.
Ha sheliwa UV-tshithu tshine tsha thusa kha u tsireledza.
Dzi bege dza mabambiri: zwine zwa sa vhe zwavhudi hu vha ho katelwa na zwine zwa vha zwo vhangiwa nga mabammbiri atshi khou kwama lukanda. Zwikhokhonono zwi ya kona u fhedza wo dzhena zwa tshinyadza mutshelo na u dura.
Hu fanela u itwa manethe a murunzi: u nga kona u kala mirunzi ine ya vha uri yo fhambana kha kusi kwa Riebeeck zwi khou shumiswa zwino nga 2019.
Wa shumisa na zwa u tika matavhi.

U Tsireledzea ha Tshimela kha Pomegranates

Ahu thu tou itwa dzi thoduluso dzine dza vha nnzhi hafha Afrika Tshipembe kha malwadze na zwikhokhonono zwa hoyu muri, fhedzi ho no wanala mishonga minzhi ine ya vha uri ndi ya u fafadzela ubva nga 2014 u swika nga 2018, ha dovha ha vha na vhane vha thusa kha u lambedza tshimela nga masheleni vha Western Cape, vha muvhuso wa zwa u lima vha ya swika hune vha bvisa masheleni vha tshi khou itela tshimela hetshi. Hezwi zwo thusa kha u hula hatsho tshi tshi ya na kha mashango aseli, ngauri zwi ya thusa u vula mimakethe miswa ya tshimela hetshi Afrika Tshipembe.
Zwili zwihulwane zwa tshimela hetsho ndi false codling moth. Zwinwe zwikhokhonono hu vha hu aphids, mealy bug, scale, fruit fly na thrips. Thrips zwine zwi ya vhaisa lukanda lwayo zwine zwa sia itshi khou bva mitwe zwi disa manwe malwadze mahulwane.
Vhulwadze vhune ha tou vha ha ndeme ndi botrytis (crown rot), Alternaria (black heart), Phytophtera na bacterial blight.
Zwinwe zwa nga nnda hu vha hu tshi khou kwamiwa u wa ha muri, u bva mitwe ha mitshelo, u vhaisala wo sokou dzula na u sa vha na misthelo ya vhudi.
Kanzhi mitshelo ine ya vha uri yo vhaisala i dzudzanyiwa tsimuni, hune ha kona u pakiwa ine ya vha ya vhudi fhedzi.
Tshinwe tshithu tshine tsha sa vhe tsha vhudi kha tshimela hetshi ndi u phadalala ha misthelo ine ya vha uri yo vhibva na hone zwi nga tshinyadza mitshelo ine ya swika 50%. U dzulela u sheledza nau nyora nga ndila yone zwi nga fhungudza u vhaisala ha muri.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe