Kulawula Ximilani Xa Coriander

© Louise Brodie

Mbuyelo - Tonnes Hi Hectare Hi Lembe

Ya ntolovelo
Yo tsakama: 4 tonnes
Mbewu yo oma: 0.5 tonnes
Mafurha: 40 litres

Yale xikarhi
Yo tsakama: 8 tonnes
Mbewu yo oma: 1 tonne
Mafurha: 75 litres

Ya kahle
Yo tsakama: 12 tonnes +
Mbewu yo oma: 1.2 tonnes
Mafurha: 100 litres

Ntshovelo

Ntshovelo wotala wa coriander leyi xavisiwaka wutala kuva wu endliwa hi muchini. Eka tindzhawu ta vuhumelerisi letintsongo xikanwe nale ka ti greenhouses swinga endliwa hi mavoko hambi leswi switalaka kuva swidurha swinene. 

Ku humelerisa yo tsakama: sungula kutshovela matluka wahari mixo loko mahiselo yaha titimela kambe matluka yava ya omile. Kutshoveriwa ka matluka yale handle swinga sungula kusukela kwalomuya kava 4 wa mavhiki endzhaku ko byariwa ka mbewu. Mapurasi lawa yakulu yata yima nkarhi woleha kutani yaya tshovela rhavi hinkwaro loko kungase huma mabilomu, laha kutsemiwaka rhavi hikwalomu ka 5 cm kusuka ehenhla ka misava naswona swiendla leswaku kuva na marhavi ya vukulu lebyi lavekaka. Loko ku tirhisiwa mavoko ximilani hinkwaxo xa tsuvuriwa kutani xiya pakiwa. 

Kuhumelerisa mbewu yo oma: Eka vuhumelerisi bya coriander yo oma, ufanele kuyima kufikela endzhaku ka kuhuma mabilomu, loko mihandzu yisungula ku tiyela xikan’we naku oma. Mbewu yiva hintolovelo se yikurile exikarhi ka 15 na 18 wa mavhiki endzhaku ko byariwa. Kutani mbewu ya susiwa ya susiwa eka mahanti yakona kutani yiya vekiwa leswaku yita tlhela yitirhisiwa ku byariwa nakambe xikan’we naku ya xavisiwa tani hi xipayisisi.  

Kuhumelerisiwa ka mafurha ya nkoka: Mafurha lawa yankoka yakumeka kusuka eka kuvirisiwa xikan’we naku kandziwa ka mbewu. Eka ntikelo wa mbewu leyi virisiwaka, mbuyelo wa mafurha ya nkoka wuyimela kwalomu ka 0.6 % kuya eka 1% wa wona.

Nhlayiso

Kuhumelerisiwa ka yotsakama: Endzhaku ka ntshovelo, hlayisa coriander yotsakama eka 1°C. Coriander yinga hlayisiwa kuringana mavhiki ya 2 kuya eka 3. Xankoka lexi faneleke ku tekeriwa enhlokweni iku tiyisisa leswaku matluka yatshama ya omile eka swibye leswinga pfaleka. Mitsembyani yotsakama yi lahlekeriwa hi nantswo wa swakudya hiku hatlisa swinene, swikahle kuva yi xavisiwa xikan’we nakuva yi hatlisa yitirhisiwa hiku hatlisa swinene. Coriander leyi tsakamaka yinga hlayisiwa eka swinkwamani leswinga ngheneki moya endzeni ka xigwitsirisi.

Vuhumelerisi bya yo oma: Mbewu leyi omisiweke yi vekiwa eka swibye leswinga ngheneki moya hiku hatlisa leswaku swita tshama swiri na nantswo. Leswi swinga hlayisiwa kuringana kwalomu ka 9 wa tinhweti kuya eka lembe.

Mafurha ya nkoka: Mafurha ya nkoka lawa yanga e bodlheleni yanga hlayisiwa eka ndzhawu leyinga oma, yingana xinyami naswona yinga hola kuringana kwalomu ka lembe kuya eka 18 wa tinhweti endzhaku ko cheriwa e bodlheleni. Endzhaku ka sweswo mafurha yotala ya nkoka ya sungula ku lahlekeriwa hi vukarhi na nuhelo.

Switsotswana

Aphids, Army worms, Cut worms, Nematodes, Spider mite, Thrips nati White fly hi swin’wana swa switsotswana swantolovelo.

Mavabyi

Bacterial leaf spot, CMD Virus, Fusarium Wilt, Powdery mildew, Root rots na Soft rot.

Swikahle swinene kulandzelerisa maendlelo yak u cinca cinciwa ka swimilani tani hileswi switsundzuxiweke hakona kuya hi extension officer kumbe agronomist. Vaxavisi va ti khemikhali valekusuhi vatala kuva na minongonoko ya kahle swinene kumbe kuva vanyikela vuxokoxoko bya vatsundzuxi vakhale lava kumekaka ekusuhi na ndzhawu leyi ya vuhumelerisi.

Translated by Ike Ngobeni