Ku Byala Coriander

© Louise Brodie

Mabyalelo

Ku byariwa ka coriander swi endliwa kusukela eka mbewu.

Ndlela Yo Byala

Ku byariwa ka coriander hi van’wamapurasi lavakulu swiendliwa hintolovelo hikuva ku byeriwa swimilani hiswoxe. Mbewu yibyariwa kwalomu ka 10 wa ti milimitara hiku enta.

Mbewu ya coriander yimila kahle swinene kambe swa hlohleteriwa kuva yi byariwa kambirhi kuya hi nhlayo leyi lavekaka kutani ku hlakuriwa loko swilaveka. Leswi swiendliwa hi muchini wobyala kumbe hi voko, kuya hi vukulu bya ndzhawu leyi ku byariwaka eka yona.

Xipesi

©Glenneis Kriel

Swimilani swa coriander swifanele kuva swivekiwa eka xipesi xa kwalomu ka 5 cm hiku hambana eka mintila leyinga eka 30 cm hiku hambana. Lexi i xitandi lexingana kwalomu ka 650 000 wa swimilani hi hectare. Tindlela ta switirhisiwa na materetere tifanele ku siyiwa leswaku kutava na xiphemu xa vulawuri na ntshovelo.

Nkarhi Wobyala

Byala mbewu ya coriander emasin’wini emasunguleni ya ximun’wana. EAfrika Dzonga kutala kuva kuri emasungulweni ya nhweti ya September loko kungahari na gwitsi.

Nkarhi Wokula

Eka kuhumelerisiwa ka coriander yotsakama, vahumelerisi van’wana vasungula kutshovela matluka yotsakama kusukela eka ntlhanu kuya eka ntsevu wa masiku endzhaku ko byala.

Ku Nonisa Misava

Loko kungase byariwa, swikombiso swa misava swifanele kuva switekiwa kutani swirhumeriwa kuva swiya kambisisiwa. Leswi swita kumisisa muxaka wa misava xikan’we na swakudya leswi lavekaka eka swimilani leswinga langutela ku byariwa. 

Kukuma swikombiso swakahle, switsundzuxo leswi landzelaka swinga tirhisiwa loko kungari na ndzavisiso lowu endliweke wa misava. Kunga cheriwa rosungula kwalomu ka 500 kg ya 3:1:5 leyinga haxiwaka kutani yi rimeriwa leswaku yita hlangana na misava ya kwalomu ka 15 cm kuya eka 20 cm wa misava loko kungase byariwa.

Leswi swita nyika swimilani swintshwa swa coriander masungulo yakahle yakuva swimila kahle. Tani hileswi coriander yinga laveki swononisa swotala, swikahle ku veka tihlo eka kukula ka yona xikan’we naku teka xiboho loko kuriku kaha laveka nitrogen yin’wana ku pfuneta kukula.

Nhlayo leyi ringanaka ya swononisa yingaha cheriwa hiku tirhisa ncheleto wa drip endzhaku kaloko mbewu yimirile kutani swimilani swisungula ku tlhava. 

Ncheleto

Van’wamapurasi votala lava byalaka coriander vanghenisa ncheleto wa drip tani hileswi kunga ndlela yakahle swinene ku veka tihlo eka vulawuri bya ndzhongho emisaveni. Ximilani xa coriander xinga endla mbewu hiku olova loko xopfumeleriwa kuva na ntshikelelo wa mati hikokwalaho ka dyandza.

Leswi swivula leswaku, loko coriander yi byaleriwe ku humelerisa matluka yotsakama, tiyisisa leswaku ximilani xicheletiwa kuringanela. Unga cheleti kuhundza mpimo hikuva leswi swinga vanga mavabyi ya timintsu kumbe ti bacteria eka matluka. Kutani ke, swikahle kuva ku vekeriwa switirhisiwa swo pima ndzhongho leswaku swita tshama swirikarhi swi veka tihlo eka misava. 

Kuya hi muxaka wa misava xikan’we na maxelo, ncheleto wakahle wale xikarhi wule xikarhi ka 25 na 30 mm hi vhiki lowu hangalasiwaka hiku cheletiwa kambirhi himinkarhi leyi kukufumelaka ka tinhweti ta ximumu kutani ku hunguteka loko kuhorile kumbe eka tinhweti ta timpfula ta lembe.

Ringeta kuva u papalata kucheleta loko masiku ya ntshovelo ya tshunerile, kambe u cheleta hiku hatlisa loko ku hela ntshovelo ku vuyelerisa vukona bya ndzhongho loko ulava leswaku swimilani swiya e mahlweni swihumelerisa mbuyelo nakambe. 

Translated by Ike Ngobeni