Yini iPearl Millet?

Kuyichaza Nekutsi Ichamuka Kuphi

©Shanmugamp7
iPearl millet (Pennisetum glaucum) tjani lobudze lobukhona kumelana nesomiso, lobungakhula bufike ku 3 m ngebudze, lobunemacembe lamadze lacijile, bunetimpandze letindze. Letimpandze letindze tisita lesihlahla sikhone kumelana nesomiso ngoba siyakhona kutfola emanti ngephansi kwemhlabatsi. iPearl millet ikhicita tinhlamvana letidliwa ngebantfu bese kutsi lesihlahla sonkhe sidliwe tilwane.
Kwatiwa kutsi sivela endzaweni yaseWestern ehlandzeni laseSahara eAfrica eminyakeni lengu 4 000 lendlulile. Iphindze yatiwe njenge bulrush millet, manna (Afrikaans), leotsa (Sepedi), nyalothi (in Sesotho), inyouti (isiNdebele), mhuga, mhungu (Shangaan) or unyaluthi, unyawoti and unyawothi (isiZulu).
iPearl millet emaveni ase SADC (Southern African Development Community) yesitsatfu ngekuba mcoka ekudleni lokukhicita lokusanhlavana, ngendzawo lekulinywa kuyo, 0.9 million ha, iNamibia ne Tanzania iyinye inedzawo lengu27% lelime ipearl millet. Indzawo lenkhulu emhlabeni wonkhe lekhicita iPearl millet India lena 11 million tonnes wemkhicito wonkhe mnyaka (2014).
Esikhatsini lesinyenti ulinywa balimi labalimela kudla nemndeni wabo, endzaweni yasemakhaya eSouth Africa etindzaweni letishisako, lapho khona imvula inetsa ngendlela lengajwayeleki.

Kusebentiswa kwe Pearl Millet

Kuncipha kwekulinywa kwe pearl millet, ngoba kunconotwa kulima umbila, kubangwa tizatfu letinyenti: luwaningo lelinyenti selente kutsi umbila kube ngiwo lokhicita sivuno lesincono kune pearl millet futsi nekuba lula kwekulungisa umbila kutsi kusebentiswe wona. Loku sekubangele kutsi umbila kutsi ulinywe kakhulu etindzaweni lapho kungekho kahle kutsi ungalinywa umbila. Umkhicito we pearl millet ubamuhle etindzaweni letishisako futsi naletomile.
Kunalentfo bantfu lekubenta bacabange kutsi ipearl millet yentelwe kutsi ibe kudla kwetilwane, ayikho kahle kulabanye bantfu ngaphandle kwalabo labalambako. Loku ngemanga. Pearl millet kudla lokungasebentiswa etindzaweni letinyenti, lokucuketse 9% we protein, amino acids, nemafutsa lamanyenti kunembila. Futsi igayeka kahle esiswini kunemabele ngoba ayinawo ema tannis, intfo lengatsi iyababa lebubendze ngemubala. Pearl millet ingasebentiswa njenge rice, noma flour ku rotis, ekudleni lokubekwe kutsi kubile, liphalishi, couscous, kwekunatsa nalokunye lokunyenti.
iPearl millet ikhicita lokusanhlavana lokungenayo igluten, lokuniketana emandla kepha lokune glycemic index lephansi. Inemafutsa lasetulu, protein, iron, zinc ne phosphorus (P) – P imcoka kakhulu ekukhuleni kwematsambo. Letinhlamvana tingadliwa tiphekiwe, sebentiswe kwenta tjwala noma kwentiwe flour. Kwentiwe kudla kwetilwane, pearl millet ilinywa kwenta iSilage, hay noma idliswe tilwane iselihlata.
Njenge fodder yetilwane, letinhlamvana tingadliswa tinkhukhu letifuyiwe, loku lokulihlata ngemubala kwesihlahla kungasebentiswa kudlisa tilwane noma kusebente njenge silage nekukhicita ihay.

Translated by Thandokuhle Motha