Kusetjentiswa kwa Mangoza

© National Mango Board

Inhlanyelo yamangoza wase Ningizimu Afrika ngulokhicitwako kakhulu kuba ngumangoza lowomile, iatchar, kanye nejusi. Phindze itsengiswe njengentfo lensha isahanjiswa kanye nakumakethe yesive lekhokha lokusha. Letinye tintfo letisetjentiselwa mangoza tifaka kudliwa kwamangoza lofakwe emakhateni woma ungemacatsa njengesitselo lesomisiwe – lesisikiwe noma sitselo lesigociwe. Bomangoza baphindze bentiwe ijusi, ipuree, ichutney, sitselo lesifakwa esikoteleni nalesifakwa ematini eluswayi, phindze asetjentiswe emaswidini lanongotelako kanye nasemkhicitweni wemubhako kanjalo ne ice cream kanye ne sorbets.

Lenye incenye yesihlahla samangoza kufana neligcolo lamangoza, emacembe kanye netimbali kanye netimphandze tisetjentiswa kumutsi we Ayurvedic. Kufana nekutsi, timbali tamangoza letibilisiwe emantini tiyasetjentiswa ku eczema bese emacembe amangoza afakwa ne black pepper kwentela kwelapha buhlungu besisu kanye nemsheko.

Imikhicito ya Mangoza

©Marinda Louw

Bomangoza labasha – kumbe sitselo lesiluhlata noma lesivutsiwe – kungadliwa ngeluswayi, ngejusi ye lime noma pelepele wemphuphu, ku salsas, kusaladi futsi uvame kuhlanganiswa nengulube, imfishi kanye nenkhukhu.

Bomangoza labomisiwe bakhiwe kusuka kumangoza lovutsiwe. Lesitselo siyawashwa, sihwaywe, sijutjwe sibe tincetu bese siyomiswa. Kute shukela lofakwako, kepha isulphur dioxide ingangetwa njengentfo lemelele. Mangoza lomisiwe logociwe wakhiwe ngalokumantana kwamangoa lokusakatwe kwabakuncane kwase kuyomiswa.

Kwenta iatchar yamangoza, tincetu letinkhulu tamangoza loluhlata tiyahlanganiswa napelepele, sinongo lesibabako semasala, igarlic, tinhlavu te mustard kanye ne oyili. Loku kubese kuyayekelwa kutsi kuhlangane kahle ngaphambi kwekufakwa emabhodleleni bese mangoza we chutney wakhiwa ngekutsi kubiliswe lomangoza, shukela, ivinegar kanye netinongo letibabako kujamu locinile.

Flour wa mangoza wakhiwa kusuka phansi kulokucatiwe futsi kungaba yintfo lete igluten ya 10 kuya ku 50%  we flour yekubhaka . imphuphu yamangoza lephindze ibitwe nge amchoor. Yakhiwe kusuka kumangoza lowomile losengakavutfwa phindze isetjentiswe njengesinongo sesitselo.

Ijusi ya Mangoza

Tinhlobo tamangoza tinetigadla letinkhulu noma timelula kakhulu kutsi tingadliwa titinsha tingasetjentiswa kujusi yamangoza. Ijusi yamangoza yakhiwe ngalokumanti kwamangoza. Lesitselo lesivutsiwe yintfo lemanti letsetfwe kwentiwa ijusi lebese iyacengwa kwentela kususa emacatsa lamakhulu. Emanti lacengiwe, lenye ijusi yesitselo lesitaputapu, emavitami kanye nesinongo sendalo singangetwa.

Ijusi yamangoza lopakishiwe uyashisiswa bese uyapholiswa bese ubanemphilo lendze yetinyanga letilishumi nakubili, kepha kushiswa emanutrients layincelencele lafana na vitamin C kanye na vitamin B langamosheka ngesikhatsi senchubo yekushisisa phindze kupholiswe.

Inhlangano Yejusi Yesitselo eNingizimu Afrika incoma kutsi lolokugciniwe kumele kungetwe kujusi lebabako kwentela kuchuba imphilo yaseshelufini kube tinyanga letintsatfu, kepha ijusi leyakhiwe ngekumunywa lensha (lengakafakwa lutfo) kumele idliwe kungakapheli emahora lamabili.

Tindumbu taMangoza

©Mattes

Tindumbu tamangoza, letatiwa njenge gutli, tingasetjentiselwa inhlobo yemitsi kanye netidzingo temakha noma emafutsa kufaka njengemafutsa we oyili esikhumba noma tinwele.

Tivutsiwe ngemavitamin (ikakhulu B12), emamineral kufana ne potassium, icalcium, imagnesium, iron, izinc, imanganese, iphosphorus, nako kutfwala ema esidi layimfica kulalishumi. Le kernel yamangoza (ngekhatsi kwenhlavu) nako kutfwele imangiferin lesetjentiselw kugadza tigaba telizinga lashukela.

Tinhlavu tamangoza lomncane longakavutfwa ngutona tilungele kutsi tisetjentiswe njengoba tingasilwa tibe ngubhatha. Letinhlavu talomangoza longakavutfwa ticinile kakhulu phindze tisetjentiswa ngendlela yemphuphu.

Hlanganisa lemphuphu noma lolokumanti ne coconut noma oyili we olive, kubeke elangeni emalanga lambalwa bese usebentisa etinweleni kwentela kutsi kuncince noma kwelapha inkhwetfu kanye nekushesha kwekuvela kwetimvu. Lendlela yemphuphu ingahlanganiswa neluju kwentela kwelapha umsheko bese kutsiwa  kwehlisa lizinga lashukela.

Tinhlavu letingakavutfwa tiphindze tisetjentiswe nakuphekwa endiya. Kufana nekutsi, lesigogo setinwele siyasuswa, le kernel iyaphekwa bese iyasikwa ibangulokuncane, kutfoswe kufakwe luswayi lolumnyama.

Mangoza lowentelwe kutsi udliwe Tilwane

Tinhlavu tamangoza kanye nemakernels kungasetjentiselwa kudla kwetilwane. Letinhlavu kanye nema kernels kufakwa emantini bese kuyomiswa (kube ngu 10% ngebumantana) kwentela kususa ematannins ngaphambi kwekutsi kunikwe imfuyo.

Ngesifundvo sase Nigeria, mangoza lobilisiwe kudla kwe kernel kwatsatfwa kusuka kutinhlavu tamangoza. Lenhlavu yajutjwa yavuleka, emakernel atsatfwa, abiliswa imizuzu lemashumi lamatsatfu kwentela kusasa ematannin kanye nalokomisiwe elangeni ngaphambi kwekutsi kusilwe bese kuhlanganiswa nekudla kwetinkhukhu. Lesifundvo sikhomba kutsi 60% wekudla kwemmbila kungamelelwa ngumangoza lobilisiwe wekudla kwema kernel ekudleni kwekugcina kwetinkhukhu.

Kufaka esikhundleni sekudla kwemmbila akunako lokuhluphako ekuhlumeni kanye nasezingeni lenyama. Kudla kwa onkhe malanga lokutsatfwako kanye nesilinganiso sekudla bekukadze kuphakeme nekudla kwema kernel amangoza. Ngekungeta, kudla kwema kernel amangoza kutfwele emafutsa laphakeme nakucatsaniswa nekudla kwemmbila.

Oyili wa Mangoza

Ema kernel amangoza (ngekhatsi kwetinhlavu) kutfwele 7 kuya ku 12% we oyili, lekuvutsiwe nge stearic kanye ne oleic. iOlein (lesuka ku oleic acid) anetintfo leti emollient nale ti stearin (kusuka ku stearic acid) kungamelela icocoa butter ku chocolate.

Pleae note – Sicela wati kutsi:

Lwati lwekufundzisa phindze netidzingo tekwati kuphela futsi angeke sekutsatfwe njengesecwayiso semutsi. Lolwati alukabekwa kutsi lumelela secwayiso semitsi noma kwelapha lokunikwa tati temphilo.

Translated by Phindile Malotana