Ukusetshenziswa kweMango

© National Mango Board
Ripe mangoes can be eaten as fresh fruit or when green, used to make pickles, atchars and in curries.

Inhlanyelo yemango yaseNingizimu Afrika icutshungulwa ikakhulu ibe ngama mangos, i-atchar nejusi. Kubuye kuthengiswe okusha njengokuthekelisa nangaphandle nangaphandle kwezimakethe zezithelo ezintsha zikazwelonke. Okunye ukusetshenziswa kwemango kubandakanya ukusetshenziswa njengezingcezu zemango eqandisiwe nezithelo ezomile - ezisikiwe noma emiqulwini yezithelo. Imbobo nayo icutshungulwa ibe ngama-juices, ama-purees, ama-chutneys, izithelo ezikheniwe kanye no-ukhukhamba, futhi isetshenziswa kwimikhiqizo ye-confectionery kanye ne-bakery kanye nakuma-ayisikhilimu nakwizinkomazi.

Ezinye izingxenye zesihlahla semango ezinjenge bark yemango, amaqabunga nezimbali nezimpande asetshenziswa emithini ye-Ayurvedic. Isibonelo, izimbali zemango ezibilisiwe emanzini zisetshenziselwa amaqabunga e-eczema nawemango adonswa kanye nopelepele omnyama aphatha ukuqaqamba kwesisu nohudo.

Imikhiqizo yeMango

©Marinda Louw
Ripe mangoes are cut into strips and dried, often preserved sulphur dioxide to retain the colour.

Ama-mangos amasha - kungaba izithelo eziluhlaza noma ezivuthiwe - angajatshulelwa ngosawoti, ujusi we-lime noma i-chilli powder, kumasaladi, amasaladi futhi kuvame ukuhlanganiswa nengulube, inhlanzi nenkukhu.

Ama mangos owomile akhiwa ngemango elivuthiwe. Izithelo ziyagezwa, zithathwe isikhumba, sinqunywe zibe ngamaseli bese zomiswa. Akunashukela owengezwayo, kepha i-sulfur dioxide ingangezwa njengesibambiso. Ukugoqwa kwemango owomile kwenziwa nge-mango pulp enwetshwe ngokushelela futhi yomiswa.

Kwi-athena yemango, okokusika kwemango oluhlaza kuxutshwe ne-chillies, izinongo ze-masala, ugalikhi, imbewu yesinaphi namafutha. Lokhu bese kushiyelwa kuma-marinade ngaphambi kokuthi kube ngu-bothutling kanye nemango chutney okwenziwe ngomango obilayo, ushukela, uviniga kanye nezinongo kuze kube nokuqina okufana nobumbano.

Ufulawa wamango wenziwe ngamakhasi wepiphu emhlabathini futhi ungaba indawo yamahhala ka-10 - 50% kafulawa kakolweni ekubhaka. Umango powder ubizwa nangokuthi i-amchoor. Yenziwe ngemango engavuthiwe futhi isetshenziswa njengesiqholo sezithelo.

Ijusi Yemango

Izinhlobo zemango zinemicu emincane kakhulu noma ethambile kakhulu ekudleni okusha zingasetshenziselwa ijusi yemango. Ijusi lomango lenziwe nge-mango pulp. Izithelo ezivuthiwe ziyadonswa ukukhipha ujusi bese ziyahlungwa ukuze kususwe izingcezu ezinkulu. Amanzi ahlanjiwe, elinye ijusi lezithelo kusuka ku-wagates, amavithamini nokunambitheka kwemvelo kungangezwa.

Ijusi lomango elihlanganiswe kahle lifakwe emhlabathini futhi libe nokuphila okufika ezinyangeni eziyi-12, kepha izakhi ezibucayi bokushisa ezinjengovithamini C novithamini B zingabhujiswa ngokwengxenye ngesikhathi senqubo yokuqothula.

Inhlangano yezithelo zaseNingizimu Afrika iSouth African Fruit Juice Association incoma ukuthi izibhedlela zingangezelelwa ujusi obandisiwe ukuze zelule isikhathi sezinyanga ezintathu, kepha ijusi elisanda kufakwa (elingenazo izinqolobane ezifakwayo) kumele lidliwe kungakapheli amahora amabili.

Ijusi ye-organic ilungiswa kusuka ezitsheni ezikhulwe ngaphandle kokusebenzisa ama-pesticides futhi kungenzeka ingaqhamuki ezitshalweni eziguqulwe izakhi zofuzo.

Imango Pips

©Mattes
Mango pits are opened to reveal the kernel inside. The kernel is ground for mango flour or used for oil extraction.

Ama-mango pips, abizwa nangokuthi i-gutli, angasetshenziselwa izinhloso ezahlukene zokwelapha nezokugcoba kufaka phakathi umswakama onamafutha amaningi wesikhumba nezinwele.

Ucebile ngamavithamini (ikakhulukazi i-B12), amaminerali afana ne-potassium, i-calcium, i-magnesium, i-iron, i-zinc, i-manganese, i-phosphorus, futhi uqukethe ama-amino acid ayi-9 kwayi-10. Imango kernel (ngaphakathi kwepayipi) nayo iqukethe i-mangiferinwhich isetshenziselwa ukulawula amazinga kashukela egazini.

Amaphayiphu emango asemancane angavuthiwe angcono kakhulu ukuwasebenzisa njengoba kungabekwa phansi epulpiti noma ibhotela. Ama-pips wezimango ezivuthiwe anzima kakhulu futhi asetshenziswa kuphela ngefomu oluyimpuphu.

Hlanganisa i-powder noma i-pulp ne-coconut noma i-olive yamafutha, kugcoba elangeni izinsuku ezimbalwa bese usebenzisa ezinweleni ukuze kukhanye noma ukuphatha i-dandruff and graying mapema. Uhlobo oluyimpuphu lungahlanganiswa noju ukuphatha uhudo futhi kuthiwa kwehlisa amazinga kashukela egazini.

Ama-pips angavuthiwe asetshenziswa futhi ekuphekeni kwamaNdiya. Isibonelo, igobolondo elinwele elingaphandle liyasuswa, ikernel liphekiwe bese lisikiwe kube yimicengezi, okuthosiwe bese kufafazwa ngosawoti omnyama.

Imango Yokudla Kwezilwane

Ama-mango pips kanye nama-kernels angasetshenziselwa ukudla kwezilwane. Ama-pips kanye namakinati kumanzi kakhulu futhi kumiswe (kuya ku-10% umswakama) ukukhipha ama-tannins ngaphambi kokuphakelwa imfuyo.

Ocwaningweni olwenziwe eNigeria, kwakhiwa isidlo se-mern kernel. Imbewu yasikwa ivulekile, kwakhutshwa izikhwebu, zibilisiwe imizuzu engama-30 ukuze kususwe ama-tannins futhi ahlanzwa ngaphambi kokuba kumiswe bese kuhlanganiswa okuphakelayo izinkukhu. Lolu cwaningo luveze ukuthi kuze kube ngu-60% wokudla kommbila ongathathelwa indawo ngokudla umango kernel obilisiwe ekudleni kwezinkukhu zezinkukhu. Ukushintsha isidlo sommbila akunamiphumela emibi ekukhuleni kanye nekhwalithi yenyama. Ukudla okufunwa nsuku zonke kanye nokuguqulwa kokuphakelwa kokuphakelayo kwakuphakeme kakhulu ngokudla kwemango kernel. Ngaphezu kwalokho, isidlo se-mango kernel sinokuqukethwe okunamafutha aphezulu uma kuqhathaniswa nokudliwa kommbila.

Amafutha eMango

Imango kernel (ngaphakathi kwembewu) iqukethe u-7 - 12% kawoyela, ocebile kuma-stearic kanye ne-oleic acid. I-Olein (kusuka ku-oleic acid) inezindawo ezi-pollient kanye ne-stearin (kusuka ku-stearic acid) ingabuyisela ibhotela le-cocoa ushokoledi.

Ngicela uqaphele:
Imininingwane yenzelwe izinjongo zokufundisa nezolwazi kuphela futhi angeke zithathwe njengeseluleko sezokwelashwa. Imininingwane ayihloselwe ukufaka esikhundleni izeluleko zezokwelashwa noma ukwelashwa okunikezwa ochwepheshe bezokunakekelwa kwempilo.

Translated by Nsika Khoza