Vhunzhi ha manngo a Afrika Tshipembe aya vhewa kana a omiswa, aita dzi atchaar na dzi juice. A ya dovha hafhu a rengiswa a matete a tshi khou iswa kha mashangodavha a dovha hafhu arengiswa henefha hayani a matete. Munwe mushumo wa manngo ndi u vhewa kha zwikwatudzi akona u liwa- o bviswa zwipida kana kha dzi rolo dza mitshelo. Mango aya dovha hafhu aitwa dzi juice, peree, chutney, mitshelo ya zwikotini. A dovha hafhu a shumiswa kha dzi bekhari dza u baga marotho na vha u ita dzi ice cream na sorbet.
Zwinwe zwipida zwine zwa wanala kha muri wa munngo u fana na tsinde la hone na matari na maluvha zwi ya shuma kha u ita mishonga ya Ayurvedic. Sa tsumbo, maluvha a munngo aya vhiliswa a shuma u lafha eczema, arali matari ahone atanganiswa na black pepper aya shuma kha u lafha vhutungu vhure kha thumbu na u tshuluwa.
Zwibeledzwa zwa Manngo
Manngo matete – anga kha di vha a madala kana ono vhibva-unga la o tangana na muno, lime juice kana luphuse lwa phiriphiri, kha salsas, salad kanzhi aya tanganiswa vhukuma na nama ya nguluvhe, khovhe na khuhu.
Manngo ane avha uri o omiswa avha atshi khou itwa nga maango ane avha uri o vha o vhibva. Mutshelo uya tanziwa, wa bviswa lukanda, wa bviswa zwipida wa kona u anewa. Ahu sheliwi swigiri, fhedzi unga kona u shela sulphur dioxide uri asongo sina. Dzi rolo dza manngo dzi tshi itwa hu ya sheliwa pulp ine ya vha i tshi khou thusa kha u oma.
Musi u tshi khou ita atchaar ya manngo, u ya tanganiswa manngo ane akha di vha madala zwo tangana na phiriphiri, masala spices, garlic, mustard seed na mapfura. Hezwi zwi ya litshiwa zwa tangana nga murahu ha musi zwi saathu vhila, u tshiita chutney ya manngo u vhilisa manngo, swigirim,vinegar na zwi spice zwa vha jam yo khwathaho.
Fulauri ya manngo i itwa nga u swotola makanda na dzi pips zwa nga tanganiswa hu sina gluten- zwine zwa nga swika 10-50% ya fulauri ya mufhoho musi u tshi khou baga. Luphuse lwa manngo lune lwa dovha hafhu lwa vhidziwa upfia, choor. Lu itwa nga u omisa manngo ane avha uri haathu vhibva zwa shumiswa sa tshi spice tsha mutshelo.
Juice ya Manngo
Hu na tshaka dzine dza vha uri dzi thethe musi u tshi khou dzila ndi dzone dzine dza shuma kha u ita juice. Juice ya manngo iitwa nga pilp. Mutshelo une wa vha uri wo vhibva uya kona ha u fuliwa wa kona u itwa juice nga u tou putedza wa tsonzwa madi ahone, zwa kona u miniwa uri hu kone ubva zwipida zwine zwa vha uri zwo hula.
Wa kona u tanganisa madi ahone, dzinwe juice dza mitshelo dzi ya vha dzina dzi vitamin na muthetshelo wa mvelo ya hone, zwinwe zwi ya kona u tou pangiwa. Musi juice ya Manngo yo dzula vhengeleni iya vha na vhutshilo vhune ha swika minwedzi ya 12, fhedzi iya fhisa dzi pfushi dzine dza vha uri ndi dza ndeme u fana na vitamin C na B dzi ya tshinyadziwa musi vhathu vhakati na ita zwithu zwavho.
Vha dzangano la Afrika Tshipembe vha zwa mitshelo, vha ya tutuwedza uri hu fanela u vha na zwithu zwine zwa pangiwa zwine zwa do thusa musi juice i mavhengeleni kha musi u swika kha minwedzi miraru, fhedzi juice ine ya vha i thethe i sinaho zwithu zwine zwa vha uri zwo engedziwa khayo, i fanela u liwa hu saathu fhela awara mbili.
Juice ya Organic iitwa nga mitshelo ine ya hula hu songo shumiswa zwithu zwa u lwa na zwikhokhonono, zwine zwa nga ita uri muri ubve kha mvumbo yawo.
Mango Pits
Mango pips, zwi dovha hafhu zwa divhiwa sa gutli, inga shumiswa kha u fhambana ha mitshelo na zwithu zwa u dola ho kateliwa na mapfura ane avha uri ana mapfura manzhi a lukanda na a thoho.
Yo dala nga maanda nga dzi vitamins (nga maanda ya B12), minerala u fana na potassium, calcium, magnesium, iron, zinc, manganese, phosphorus, ya dovha ya vha na zwithu zwine zwa vha 9 / 10 essential amino acids. Nga ngomu ha linngo hu dovha hafhu ha vha na mangiferin ine ya thusa kha u kala swigiri kha malofha.
Pips dza manngo matuku ane avha uri haathu vhibva ndi dzone dza khwine u dzi shumisa vhunga dzi tshi nga kona na u shuma sa butter. Dza mamngo ane avha uri ono vhibva dzi ya vha dzo khwatha vhukuma kanzhi dzi nga shuma kha u ita luphuse.
U nga tanganisa luphuse kana pulp na mapfura acoconut kana a olive, wa zwilitsha duvhani lwa maduvha matuku wa zwi shumisa kha mavhudzi uri akone u penya, kana ri hu fhele tshikurufele na u tavhanya u bva mmvi. Luphuse lwa hone unga kona hafhu u lutanganisa na mutoli uri u kona u lafha u tshuluwa nahone hupfi zwi ya thusa vhukuma kha u fhungudza mutsiko wa malofha.
Dzine dza vha dzi songo vhibva dzi ya dovha hafhu dza shumiswa kha u bika India. Sa tsumbo, zwa nga nnda zwine zwa nga zwina mavhudzi kha thambo, wa kona bika zwa nga ngomu, wa fhedza wa zwithukhulela zwavhudi, wa zwi gotsha wo tanganiswa na muno une wa vha uri ndi mutsu.
Manngo Musi Atshi Khou Liwa nga Zwifuwo
Dzi thambo dza manngo dzi nga shuma dzi tshi khou liwa nga zwifuwo. Unga zwinukadza wa fhedza wa zwiomisa (zwi thabe 10%) uri u kone u bvisa dzi tannins nga murahu ha musi dzi saathu liwa nga zwifuwo.
Kha dzi ngudo dza Nigeria, kernel ya linngo ine ya vha yo vhiliswa i vha i tshi khou bva kha mbeu ya linngo. Wo vha u tshi kona u vula mbeu, wa bvisa kernel, wa zwivhilisa lwa mithethe ya 30 uri hu kone ubva tannin wa thoma wa zwi vhea duvhani wa zwitanganisa na zwiliwa zwa khuhu. Hedzi ngudo dzo sumbedza uri zwine zwa nga swika 60% zwa mugayo zwi nga dzhielwa vhuimo nga kernel ya manngo musi yo vhiliswa kha zwiliwa zwa u fhedza zwa khuhu. Zwa u litsha u shumiswa ha mugayo azwi ngo kwama na luthihi u hula ha u vha hone ha nama na vhundeme ho tou vha na u dala vhukuma ha u liwa dzi kernel dza manngo. U tshi nga engedza zwiliwa zwa kernel zwi vha na zwithu zwine zwa u khwathisa musi wo vhambedza na mugayo.
Mpfura a Manngo
Mbei ine ya vha nga ngomu ha thambo ivha yo fara zwine zwa swika 7-12% ya mapfura, ine ya vha yo dala nga oleic acids. Olein (ubva kha oleic acid) ya vha na zwithu zwa emollient na stearin (ubva kha stearic acid) zwi ya kona u imela cocobutter kha chocolate.
Zwa ndeme:
Ndivho hei ndi ya uri u gude u kone u divha azwi fanelai u dzhiwa sa zwithu zwine zwa vha uri zwo ambiwa nga dokotela. kana zwa nyadza ndaela dza dokotela wa thoma u shumisa hezwi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe