Afrika Borwa ke motšweletši wo mogolo wa seenywa sa leswika ka mo Afrika, eupša e tšea fela fela 16% ya tšweletšo mo Borwa bja Afrika, le 1% fela ya tšweletšo ya lefase ka bophara. Le ge gole bjalo, Afrika Borwa e hweditšego tumo ye kgethegileg ka maemo a yona a dikenywa, yeo e tšeo di nyakegago godimo, kudukudu ka mo Yuropa le United Kingdom.
Seenywa sa leswika se kgatha tema ye bohlokwa ka mo historing ya naga, ka go emela seenywa sa mathomo sa go romelwa ka ntle; ka ka Janaware 1892 ge mapokisi a ma 14 a diperekisi a rometšwe Engelane, Drummond Castle - sekepe. Bjalo ka ge go begilwe ka morago ga puno ya maithomelo, 5% ya dienywa e ile ya senyega ge e fihla lefelong la yona, ka morago ga dibeke tše mmalwa. Se se laeditše gore go be go kgonagala gore Afrika Borwa e romela dikenywa go dinaga tše dingwe. Diperekisi di ile tša rekišwa kua mmarakeng wa London’s Covent Garden ka theko ya go makatša.
Dienywa tša Maswika di na le dinyakwa tša maemo a go tonya tša fapana go dikenywa tše dingwe le tše dingwe le khalthiba ye e itšego ya dienywa. Seo se ra gore di nyaka nako ye itšego ya maemo a go tonya pele matšoba a go mela. Seenywa se tšweletšwa ka mo diphrobentsheng ka moka tše senyane tša Afrika Borwa, eupša tšweletšo e direga kudu kua Kapa Bodikela, moo mabaka a klimate a lego kaone go tšweletša seenywa sa maswika.
Tšweletšo ke a diperekisi kudu le diapolekose, dinektharine, diporeima ka ditone tše e ka bago 350 000 ya dikenywa tšeo di tšweletšwago ngwaga wo mongwe le wo mongwe. Diperekisi le dinektharine, kudukudu, di emela seripagare sa palo ye. Bogolo bja ditšheri bjo bonnyane bo tšweletšwa ka oketša ya lychees mo mengwageng ye mmalwa ye e fetilego.
Palo e ka bago 20% ya seenywa sa leswika e romelwa ka ntle, mola tše dingwe di jewa ka mo nageng. Mohola wa intasteri ya dikenywa tša leswika ka mo Afrika Borwa e ka ba R2 pilione, gomme 70% e hwetšwa go dithekišo tša dikenywa tše foreše.
Dienywa tša maswika ga di bohlokwa fela go ekonomi ya tikologo, eupša gape di na le seabe go tlhomo ya mešomo ka mafelong a magaeng, e thwala palo e ka bago 24 000 ya bašomi bao ba nago malapa a 95 000.
Translated by Lebogang Sewela