Pšalo ya Mokawa

© Louise Brodie

Phatlalatšo

Phatlalatšo ya mekawa e tšwa peung.

Mokgwa wa go Bjala

Pšalo ya mokawa e ka dirwa ka mokgwa wa go bea peu thwii goba ka go tšweletša dibjalwana marega le ge maemo a le botse go bjala tše di go tšwa go ya mašemong. Go bjala dibjalwana go fa tiišetšo ya go feta ya kitlano ya dibjalo tšhemong gape le go thopa nako go dumelela go buna ka pejana.

Katologanyo

Mekawa e swanetše go katoganywa ka disentimetara tše 50 ka karogano ya methaladi ya katologanyo ya disentimetara tše 100. Lefelwana le le botse la dibjalo ka la magareng ga 10 000 le 15 000 ya dibjalo ka hektare. Peu e bjalwa botebong bja disentimetara tše hlano go ya go tše šupa.

Nako ya go Bjala

Ka mokgwa wa go bea peu thwii, se se ka dirwa ka pela ge tšhwaane ya mafelelo e fetilego. Ge dibjalwana tša mokawa di lokišitšwe ka ntlong ye tala ga bjalo se se ka thoma ka Mosegamane gomme ka morago ga dibeke tše nne go ya go tše hlano di ka bjalelwa ntle ka pela ka morago ga tšhwaane ya mafelelo, se se tla feletša ka puno ya ka pejana.

Nako ya go Bjala

Melawa ka tlwaelo e bjalwa mathomong a mathomong a seruthwane go tšwa Phato go ya Dibatsela.
Gape di ka bjalwa ngwaga ka moka ka mo mafelang a dithempheretšha tša go sa fete a 30°C lebaka le letelele goba go se itemogelo tšhwaane mo dikgweding tša marega.

Nako ya Kgolo

Go tšwa go bjala peu go ya ge mekawa ya mathomo ya masea e ka bunwa ka tlwaelo ke dibeke tše seswai go ya go tše lesome. Morago ga fao puno e tšwela pele bonnyane gabedi ka beke e tšwetša pele tlhago ya matšoba le dikenywa gomme puno e ka tšwela pele bonnyane dibeke tše tshela.

Nontšho

Pele ga pšalo, tirišo ye kaone ke go tšea dišupommu le go sekasekwa gomme o hwetše keletšo go tšwa go balaodi ba katološo balemiši le batsebadibjalo ka dinyakwa tša monontšha tša mekawa.
Palogare ya phepo ye e kgathaleditšwego ke ye e latelago: ka tirišo ya mathomo ya monontšha ge o bjala dibjalwana, diriša 350 go ya go 400 kg ya 3:1:5 (26) goba motswako o mongwe o nonnego ka potasiamo NPK le semeetseng pele ga pšalo gomme o lokele se mo mmugodimong ya methaladi ya go bjala. Se ke go tloga fao se hwetšagale le semeetseng go sebjalo morago ga pšalo. Mokgwa wa go bea peu thwii, ge o šomišwa, tirišo ye ya mathomo ya monontšha e tla gašwa go bapa le methaladi ya dibjalo ge dibjalo di tšweletše mabung gomme di le disentimetara tše 5 go ya go 10 botelele.
Dibeke tše ka bago tše 4 morago ga tirišo ya mathomo, tirišo ya bobedi ya go swana le ya mathomo e ka dirišwa ka kgašo go bapa le methaladi ya dibjalo. Ge e le nošetšo ya marothi e a šomišwa ka fao di ka fepiwa le ka meetse. Ka tlwaelo menonotšha ya seela e ka phatlalatšwa ka ditirišo tše nne goba tše hlano ka sehla sa go mela.
Go kaone go se šomiše naetrotšene ye ntšhi ka ge se se tla tšwetša pele kgolo ya matlakala go na le matšoba ka ge e le lebaka ka metswako ya potasiamo.

Nošetšo

Mekawa e ka nosetša ka go šašetša godimo eupša balemerui ba bantšhi ba kgwebo ba tlago go ya ka nošetšo ya marothi ka go e boloka meetse le go dumelela phepo ye e nepagetšego ya meets dibjalong.
Meetse a mphewa fela mo matlakaleng le matšobeng a go tšwa go šitiša ditšharatšhara a thibela tulafatšo le go hlatloša fankase le polo.
Medu ya mokawa e tloga e sa iše fase go dira gore dibjalo di huetšwe ke kgatelelo ya monola. Ka fao go a eletšwa go nošetša gabedi ka beke go kgonthišiša gore mabu a dula ka monola ka botlalo go fediša kgatelelo ye e lego gona. Ka tlwaelo ±30 mm ya nosetšo ka beke, e arogantšwe ka ditirišo tša 15 mm ye nngwe le ye nngwe e swanetše go ba ye e lekanego eupša ge thempheretšha e ka oketšega go ka ba bohlokwa go oketša se.
Go a eletšwa go lekola monola mabung ka go tšwela pele ka seatla go šomiša garafo goba sedirišwa sa go bjala goba ka go tsenya dimetara tša thulano ya monola ka lefelo la go bjala ka moka.
Sa bohlokwa ke go thibela kgatelelo ya meetse e sego go phošolla ka ge nako yeo tshenyo e tla be e dirilwe dibjalong.

Translated by Lawrence Ndou