Hemp - ke mohuta wa maemo a fase Cannabis sativa le maemo a fase a cannabinoid THC - ke sebjalo sa tshepidišo ya moya, sa tlakalaphara le modungtona. Sebjalo se bjalelwa tšweletšo ya sona ya fibres tša dilogwa tša lebaka le letelele, dipeu tša hemp tša oli le ditirišo tše dingwe.
Ka fase ga maemo a maleba, hemp e ka mela ka gare ga matšatši a mararo go ya go a mahlano. Ke sebjalo sa go gola ka lebelo, gomme e nyaka a matšatši a 120 go butšwa, ka fase ga maemo a fiša le seetša. Poelo ya dipeu le payomase (dithito le matlakala) a ka fase mo maemong a fodilego.
Hemp ke sebjalo sa tšweletšo ya godimo se kgona go tšweletša oli go feta matokomane le dipampiri go feta mehlare mo naga ya bogolo ba go lekana. Hemp e ka lengwa ka ntle le mobu (bolemi bja go diriša meetse le diphepo, e sego mmu).
Hemp e mela gabotse mo mmung wa seloko le mmu wa pH ya magareng ga 6 le 7.5 le dibola tše ntši - bonyane bja go lekana 3.5%. Mmu yo o sa gammologago gabotse wa letsopa ga o a lokela sebjalo se; e fela mmu wa seloko o hloka nošetšo ye ntši le monontšho gomme mekgwa ye e a tura.
Peakanyo ya seloto e bohlokwa; seloto sa go tia se nepile go bjala dipeu tša sebjalo sa hemp go iša fase go 2 - 3cm fase. Hemp e huetšwa tšhwane ka nako ya go mela mme e nyaka meetse mo dibeke tše di selelago tša mathomo morago ga pšalo.
Nontšho ya hemp e swanetše go ya ka phetleko ya mmu, eupša ka kakaretšo, tlaleletšo ya fosforo, potassiamo ya naetrotšene le sebabole e a eletšwa. Kabo ya kalasiamo ga e a swanela go feta 6 000 ppm.
Bjalo ka ge go boletšwe instasteri ya dibjao tša lekgotla ya dinyakišišo tša temo, gore sebjalo sa hemp se huetša latšatši le kopane. Mafelelong, matšatši a go bjala ke lebaka le bohlokwa go oketša tlhale ya tšweletšo ya hemp.
Hemp e nyaka dilemo tše borutho tša lebaka le letelele tša magareng ga diiri tše 14 le diiri tše 16. Pšalo ya ka pele bjalo ka Oktoboro go fihla ka kgwedi ya Nofemere ka mo Kapa Bohlabela le Bodikela e tla feletša ka dibjalo tše di phagamego le tšwleletšo ya godimo ya tlhale. Matšatši a kopana a tliša matšoba ka pela gomme seo se fokotša kgolo ya matlakala gomme mafelelong e be se fokotša tšweletšo ya tlhale.
Katologano ya direi le kelo ya dipeu (o ka bjala dipeu tše kae mo lefelong le le itšego) ke dintlha tše bohlokwa go tšweletšo ya hemp ka lebaka la gore di khuetšo ye kgolo, di fa palomoka ya tšweletšo le poelo y tlhale, gwa realo ARC. Kelo ya godimo ya dipeu le katologano ya direi di tla tšweletša dibjalo tše telele tše di tla tšweletšago ditlhale tše telele le dipeu tše nnyane. Peaknyo ya bophara le kitlano di laolwa ke mohuta wa hemp, i.e oli, tlhale goba peu. Go fa mohlala, kitlano ya tšweletšo ya peu ya khalthiba ye telele, ya Yuropa, ya kholapedi di ke tše nnyane go feta khalthiba ya hemp ya oliseed.
Hemp e bonolo go godišwa ka mokgwa wa tlhago. E holka dibolayasenyi ka ge e gola ka pela gomme e goga disenyi tše mmalwa. Go bolela nnete, dibjalo di bolaya mengwang ye mengwe, di hlekiša mmu ebile di maleba go phetošopšalo, ka lebaka la puno ya tšona e kopana ya matšatši a 120.
Hemp di ka bjalwa bjalo ka sebjalo sa phetošopšalo dibjalo tša mabele le tša go swana le dinawa, korong le lesereng go thibela ditwatši. Le ge go le bjalo, dinyakišišo kua Canada, di laeditše gore hemp ga ya swanela go bjalwa ka morago ga canola, dinawasoya le sonoplomo, ka lebaka la go kotsi ya go bola ga thito ya Sclerotinia (white mold).
Puno ya hemp tša tlhale e bonolo go feta go puno ya hemp ya peu. Ge o nyaka go buna hemp tša tlhale, o ka šomiša didirišwa tše di šomišwago go buna dibjalo tša phepo, ebile di šoma gabotse ka ntle le go hlola diphetolo tše kgolo.
Tshipithwii (sickle mower) e loketše puno hemp ya dikgopelo tša dilogwa. E lokela matlakala, dithito ka bothakga le go rulaganywa thwii mo fase. Haybines ga di šome gabotse ge dika tše telele di sa le gona. E swanetše go fokotšwa go fihla bokopana bja go lekana 10 cm godimo ga mmu.
Hemp (ya tšweletša ya peu) e itokišeditše go bunwa ge dipraktse tša peu di omile le ge dipeu di bonagala. Tšhwaane e ks thuša tshepelo ya go omiša, puno e tla thoma matšatši a mmalwa ka morago ga tšhwaane. Go ka ba le palogare ya 750 kg/ha mo Canada.
Balemi bja Hemp ka mo Afrika Borwa ba reka dipeu gomme ba hloka tumelelo e kgethegilego go dumelela go reka ntle. Diphemiti tša dipeu ya di fa ke Kgoro ya Temo, Kagodikgwa le Boruahlapi (DAFF). Ba dumelelwa go bjala fela dipeu tšeo di dumelwetšego tša mehutahuta yeo e dumeletšwego tše di lego ka fase ga 0.1 ya THC. Dipeu di hwetšwa go tšwa go Czech Republic, Spain, USA le Fora.
Tumelelo ya go bjala hemp ka mo Afrika Borwa gabjale e dirwa ka fase ga ‘dinyakišišo’ ebile ga di gona go tšweletšo ya khwebo ya hemp. Batho bao ba nyakago go ba balemi bja hemp ba swanetše go romela ditšhišinyo tša dinyakišišo le dikgopelo tša bona. Diforomo tša kgopelo di ka hwetšwa go tšwa go dikantorong tša African Health Products Regulatory Authority (SAHPRA) gomme o swanetše go lefa R902 (2019).
Kua Canada, balemi bja hemp bao ba nyakago tumelelo ya go lema hemp ba swanetše go kgotlaganya mešongwana ya GPA go dikhutlong tša msfelo a tšweletšo ya hemp, ao a bontšhago dika tše le ditsela, leina la mohuta wa hemp le tšhireletšo ya maphodisa.
Translated by Lebogang Sewela