Feiye ye Bodiila ya go ba le Letswai e fa Jamo ye Botse

© Marinda Louw
Carpobrotus edulis e tsebja bjalo ka feiye ye bodiila ye botho, ghaukum, ghoenavy, Kaapse vy, perdevy, rankvy, scurvy, ikhambi-lamabulawo or umgongozi (Sezulu). Sebjalo se sa khupetšo sa go go gola bonola se na le mohola wa bongaka le dienywa tša go lewa le matšoba a go kgahliša a serolwane; ao a fetogago go ba pinki. Feiye e bodiila e hwetšwa go tšwa go Namaqualand mo profenseng ya Kapa Leboa le Kapa Bodikela go ya Kapa Bohlabela.
Sebjalo se se botse sa go tiiša le go lwantšha lepheko la mollo. Dinoga gantši di hwetšwa mo dingateng tša difeiye go hlasela dikokoni tše di kgahlago ke dienywa. Ka ntle le dikokoni, dikenyo diratwa ke ke antelope, porcupines le batho. Seenywa se na le sebopego sa go butšwa, sa letlalo la go šobana le bontši bja dipeu ka gare ga selo sa go swana le jeli. Botlase bja seenywa bo lomilwe gomme bontši bja gel ya peu e a nwewa.
Tatso e bogale, e na le letswai gammogo le go baba gomme seenywa se dirišwa go dira jam ye botse kudu. Go beakanya jam khupetša kilogramo e tee ya feiye ka meetse a go tonya (ka lehwana la tee la letswai), o e ene bošego kamoka, o e gamole le go e tlhoba. Tshela dikomiki tše pedi tša swikiri, dikgomarelo tše mmalwa tša cinnamon go ka gare ga komiki ya meetse a go bela go fihlela e kgomarela.
Go tloga fao e be o oketša ka difeiye le simmer till thick gomme dikenyo di na le mmala wo khubedu wo fifetšego. Mabotlelo ke a galase ya dijeke tše hlwekilegoo. Matlakala a difeiye a bogale e bile a hwekile gomme a ka sohlwa go imolla mathata a dišo tša mogolo, malwetši a molomo, go fiša ga letšatši, go hlohlona, dišo tša go tonya, dibabo le mabotlelo a matalalerata.
Ditšhomišo tše dingwe tša bongaka ke kalafo ya TB (syrup e ka matutu wa matlakala, oli ya le todi) le go alafa go bipela (ka go ja syrup ye e dirilwego go tšwa go dienywa). Difeiye tše bodiila tše šomišwago mo Kapa Bohlabela go alafa diphtheria (phetetšo ye kgolo ya mogolong le ka nkong) le bolwetši bja swikiri. Difeiye tše bodiila di mela gabonolo go tšwa go mašaledi gomme di ipshina ka mmu wa go gamolega gabotse le letšatši.

Molaetša wa Temoša Kalafong

Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.

Translated by Lebogang Sewela