Dinonwane tša Bomakgolo – ‘Ge re arogana le bana ba rena’

Maloka a (Grandmothers Against Poverty and Aids) a tlhaloša gore mešomo e ile ya ba aroganya le bana ba bona, le gore se se ba kwešitše bjang.

Beauty Skefile

©Eric Miller

Ge ke fihla mo Cape Town ke ile ka hwetša mošomo le Mohumagadi Dodson, o be a le mosadi wa go loka kudu mo Green Point. Mengwaga ye seswai ke be ke robala mošomong le yena. Bana ba ka ba be ba dula mo Gugulethu gomme ke be ke ya go ba bona mafelelong a dibeke. Mosadi yo a bego a dula le bona o be a lokile kudu gomme ke be ke rata ge ba dula fao le yena. Eupša Mohumagadi Dodson o ile a ya go dula moše wa mawatle gomme ke ile ka lahlegelwa ke mošomo.

Ke be ke hloka tšhelete ya go lefa mosadi yo a bego a hlokomela bana baka, bjalo ka swanela gore ke ba bušetše morago kua Transkei, fao tataka a ilego a ya go dula le bona. Le ge a be a le monna o be a hlokomela bana ba ba hlano e bile o be a dira mošomo o botse. Ge go be go tonya ba sa nyake go ya go hlokomela dikgomo o be a sena bothata.

O be a le botho go bona. Eupša ka ngwaga wa 1972, morago ga mengwaga ye seswai ke ile ka ya go lata bana baka. Ke be ke ba gopotše kudu gomme ke be ke nyaka gore ba tlo dula le nna. Ke ile ka ba buša mo Cape Town.

Felicia Mfamana

©Eric Miller

Ke be ke na le mengwaga ye masometharo senyane, ga se ka šoma bjalo ka mošomi wa mosadi, ka nako yela ke be ke na le bana ba ba hlano, ke be ke swanetše ke ba fepe. Ke be ke se na kgetho. Nna le kgaetšedi ya ka re be re ratana kudu. Monna wa gagwe o be a šoma mo Cape Town e fela o ile a ithaopa go hlokomela bana baka le bana ba gagwe ba ba nne.

'Ke bana ba kgatšedi waka’ a re yalo, ee ke tla ba hlokomela.' Ba ka se sware ke tlala. Ba tlo hwetša dijo go tšwa tšhemong le maswi go tšwa dikgomong tša rena, e bile ke ile go romela tšhelete ya yunifomo ya sekolo, dipuku le dilo kamoka tše ba di hlokago. Go be go se bonolo go namela pese e be ke tlogela bana baka, ga ke tsebe le gore sebaka se ka kang.

Tenjiwe Tutu

©Eric Miller

Bana baka ba be ba le kae ge ke be ke robala mošomong? Ge o ka no mpotšiša botšišo ye, o be o mpakela kgatelelo. Motho yo a bego a hlokomela bana baka o be a se bose go bona. E be e le sehlogo go rena go se phele le bana ba rena, bjale ge ba gola ba se na mekgwa ye bose, re be re nagana gore lebaka ke gore ga se ba gola le rena.

Ke ile ka swanela go tšea ngwana waka wa pele gore a ye go dula le motho wo mongwe kua Gugulethu. Ge ke ya go mmona mafelelo a beke ge ke sa šome, mosadi wa gona o be a le bose go nna, e bile be a mpha sa go nwa le borotho. Eupša ge ngwana waka wa mengwaga ye mebedi goba tharo a e tla go kgopela borotho o be a gana a re, 'Aowa, o jele go lekane.' Ke be ke kgona go bona gore ngwana o be a kgopela dijo ka nnete.

Ke be ke nyamile kudu mo pelong. Go bohloko kudu ge bana ba gola ka ntle le mme wa bona. Ke lekile go iša bana baka go motswala waka yo a dulago nageng ye nngwe, eupša seo e be e se kakanyo e botse kagobane ka letšatši le lengwe Mohumagadi Truter o ile a hwetša mogala o re ke tle ke ba late ka gare ga dibeke tše pedi. Ke be ke sa tsebe gore ke dire eng ka bona, kagobane ke be ke swanetše go šoma.

Mohumagadi Truter o rile, 'O se tshwenyege.' Sepela o ye go lebelela gore a ka bea kae bana ba gago. O e ketle, o kgone go hwetša motho yo a ba loketšego’. Batho bao ke be ke ba šomela ba be ba re kwela bohloko. Ba rile ge nkabe molao o fapana e bile ge o ka be e le bona ba tšeago diphetho ba be ba tla re fa lefelo la go dula le bana baka. E fela ka lebaka la molao ba be ba sa kgone go dira seo.

Translated by Lebogang Sewela