Ukutjala I-Thyme

Ukuyitjala

©Louise Brodie

Itjalwa ngembewu kodwana i-thyme ingatjalwa nangokuyisika kwenye nanyana ngokuyihlukanisa kwesinye istjalo ustjale.

Iindlela Zokutjala

Nange utjale imbewu ehlabathini nanyana endaweni ekulu ungatjala ngomtjhini. Abatjali abatjala ngehloso yokwenza inzuzo bavamise ukutjala amaplatjisi we-thyme akhiqizwe kuma-greenhouse. Lokhu kupha umtjali ilawulo lokobana ufuna iintjalo zakhe zihlangane kangangani nokobana zibe njani. Imbewu ye-thyme itjalwa ematreyini wembewu zitjhingele nge-6 mm. Ngemva kokobana imbewu imile sekuvele amaplantjisi aqinileko, atjalwa amasimini.

Iinkhundla

Iintjalo ze-thyme kufanele zibekwe eenkhundleni ezihlukene nge-20 cm emareyini ahlukaniswe nge-50 cm. Lesi sitandi esinentjalo eziyi-80 000 qobe li-hectare. Lindlela zamatrege kanye nemitjhini ungazitjhiya ukuze urhone ukutlhogomela iintjalo kanye nokuvuna.

Iskhathi Sokutjala

Ukutjala i-thyme kwenziwa ngesiruthwana. eSewula-Africa, kwenziwa lada ngoMrhayili nanyana ekuthomeni kwaka. Sihlabantangana uqiniseke kobana amaplantjisi wakho ayamila ngaphambi kokobana ubusika buthome nokobana etwasahlobo ziqinile begodu zimile kuhle. 

Tjala imbewu ematreyini endaweni evikelekileko nanyana ku-greenhouse ngoMgwengweni nekuthomeni kwetwasahlobo ekuthomeni kwetwasahlobo amaplantjisi we-thyme kufanele aqine ngokwaneleko ukobana ungawatjala emasimini. Amaplantjisi avamise ukuqina ngokwaneleko ukobana ungawatjala ngemva kwemveke ezibunane utjale imbewu.

Iskhathi Sokuyikhulisa

Tjala amaplantjisi we-thyme ekuthomeni kwetwasahlobo. eSewula Africa tjala amaplantjisi lada ngoMrhayili ukuya ekuthomeni kwaka-Seputemba ngemva kombethe wokugcina.

Ukuyivundisa

Eemvekeni ezibunane utjale ku-greenhouse ungakhiqiza i-thyme eqinileko elungile ukutjalwa emasimini. Nawufuna ukukhiqiza i-thyme efretjhi, abanye abakhiqizi bathoma ukuvuna iimbhede yayo efretjhi ukusukela eemvekeni eziyi-12 ukusukela nabayitjalako. Ngemva kwalokho isivuno sesibili singenziwa ngesiruthwana. Enyakeni wesibili wokuvuna uzokuthola isivuno esitjha.Iintjalo ze-thyme zingavunwa iminyaka emine ukuya kwemihlanu nange zitlhogonyelwa kuhle.Iintjalo ze-thyme zithoma ukuba zingodo zibetshetlha nasele ziba zidala njeke kumbono omuhle ukujamiselela iintjalo zakho qobe ngemva kweminyaka emine ukuya kwemihlanu.

I-thyme ayitlhogi isivundisi esinengi. Ngaphambi kokobana uyitjale, thatha ihlabathi ejamiselela lapha uzabe utjala khona uyithumele iyokuhlolwa. Lokhu kuzokutjengisa bona mhlobo bani wehlabathi kanye nezakhimzimba ezitlhogakala eentjalweni.

Kungasetjenziswa iimphakamiso ezilandelako lokha ihlabathi nayingakahlolwa. Ekuthomeni faka i-250 kg ye-3:1:5 irhatjhwe ihlanganiswe ehlabathini engaphezulu eyi-20 cm ngaphambi kokobana uthome ukutjala amaplantjisi. Lokhu kuzokupha amaplantjisi amatjha we-thyme ithuba lokobana amile kuhle. Eenyangeni zokuthoma eziyi-12, kuqakathekile ukobana amaplantjisi aragele phambili ngokukhula ngokufaka i-200 kg ye-3:1:5 ingafakwa emareyini wentjalo, yinye ngoNobayeni, yinye ngoMrhayili. Kumbono omuhle ukuvundisa iintjalo zakho ngemva kokobana uvune.

Ukusithelelela

Iintjalo ze-thyme ziqinile begodu azitlhogi amanzi amanengi. Nange zitjalwe ngaphandle kokobana uzithelelele, izulu eliyi-500 mm enyakeni lilangeni. Ukufaka amaphayiphi wasafuthi wokuthelelela kwengeza isivuno. Ama-drip irrigators ayafaneleka kodwana ungatheleleli khulu ngebanga lokobana lokhu kubanga kobana imirabhu ibole begodu kuphungule kobana iintjalo zithele kanye namafutha aqakathekileko etjalweni.

Okuya ngokobana mhlobo muphi wehlabathi kanye nobujamo bezulu, umthambo wokuthelelela uyahluka ukuya ngesimu. Izulu elihle ngelihlangana kwe-20 kanye ne-25 mm qobe ngeveke lokha nakufuthumeleko ehlobo bese iyaphunguka lokha nakupholileko nalokha nakuna izulu. Ungatheleleli evekeni ngaphambi kokobana uvune,kodwana thelelela khonokho ngemva kokuvuna ukuze ihlabathi ibuyele nanyana ithole ibuswe ukuze ingagandeleleki ngokomkhumbulo. Kumbono omuhle ukufaka umtjhini wokuhlola ubuswe ukuze uragele phambili uhlole ihlabathi.

Translated by Busisiwe Skhosana