Pšalo ya Thyme

Phatlalatšo

©Louise Brodie
Phatlalatšo ye e tšwa go peu eupša thyme ka phatlalatšo le ka go bjala dibjalo goba ka go arola dibjalo tše di godilego le ka go dintšha.

Mokgwa wa go Bjala

Sekala se se golo sa go bea dipeu mo lifelong la go bjala se dirwa ka diplantere. Pšalo ya dikgwebo tše kgolo, ka tlwaelo e dirwa ka go bjala dibjalo tše nanana tša thyme tšeo di tšweleditšwego ka gare dikhaponetaeoksaete.
Se se fa motšweletši taolo ya kitlano ya dibjalo lego swana. Dipeu tša thyme di bjalwa ka gare ga maleba a ka bago 6 mm ka go teba. Ge dipeu di metše le dibjalwana tše nanana di a ntšhwa ka mašemong.

Katologanyo

Dibjalo tša thyme di swanetše go ba le sekgoba sa go lekana 20 cm ka ntle ga direi tša di 50 cm ka ntle. Ye ke tšhemo ya dibjalo tše 80 000 godimo ga hektare. Ditsela tša trekere di swanetše go tlogelwa mabapi le taolo le puno.

Nako ya go Bjala

Pšalo ya thyme e dirwa mo lefapheng ka lehlabula. Mo Afrika Borwa, se se tla ba mafelelong a Matšhe goba mo mathomong a kgwedi ya Aprele go netefatša gore dibjalwana tše nanana di a tšweletša pele ga marega le gore ka seruthwana di tiile ebile di hlomilwe gabotse.
Bjala dipeu ka gare ga ditrei tša dipeu mo tikologong ye šireleditšwego goba ka gare ga dikhaponetaeoksaete mo kgweding ya June gomme ka mathomong a seruthwana dibjalwana tše nanana tša thyme di swanetše go ba le maatla go ntšhwa mašemong. Ka tlwaelo dibjalwana tše nanana di na le maatla go ntšhwa mo dibekeng tše seswai morago ga pšalo dipeu.

Nako ya go Bjala

Bjala dibjalwana tše nanana tša thyme mo mathomong a seruthwana. Mo Afrika Borwa bjala dibjalo tše nanana ka morago ga Agosetose go ya mathomong a kgwedi ya Setemere ka morago ga ge tšhwaane ya mafelelo.

Kgolo

Dibeke tše seswai ka gare ga dikhaponetaeoksaete di swanetše go tšweletša dibjalwana tše nnyane tša thyme tše tiilego tšeo di loketše go ntšhwa mo mašemong. Batšweletši ba bangwe ba thoma go buna tšweletšo ya thyme ka pela ka go tšwa go debeke tše 12 ka morago ga pšalo. Morago ga fao puno ya bobedi e ka dirwa pele ga lehlabula.
Ngwaga wa bobedi wa puno o tla buna matšoba a mangwe. Dibjalo tša thyme di ka bunwa mengwaga ye menne go ya go ye mehlano ge di ka laolwa ka tshwanelo. Dibjalo tša thyme di ba dithokgwa le ebile di a tia ge di gola ka fao go ka ba kaone go fetola dibjalo ka morago ga mengwega ye menne ye mengwe le le ye mengwe.

Nontšho

Thyme ga e nyake monontšha wo montši. Pele ga pšalo, dišupommu di swanetše go tšewa di romelwe go sekasekwa. Se se tla tsebiša mohuta wa mmu le dinyakwa tša phepo ya dibjalo.
Tlhahli ye latelago e ka šomišwa ge go tlhokego tlhophollo ya mmu. 250 kg ya mathomo ya 3:1:5 e ka dirišwa le go tsenywa godimo gam mu wa 20 cm pele ga pšalo ya dibjalo tše nanana. Se se tla kgontšha dibjalo tše nanana tša thyme tše mpshago thoma go hloma ka bo tšona. Mo dikgweding tše 12 tša mathomo, go bohlokwa go dira bonnete bja gore dibjalo di a gola, ka fao o ka gaša gape 200 kg ya 3:1:5 mo direing tša dibjalo, ka Desemere le ye nngwe ka Matšhe. Go ka ba kaone go nontšha morago ga puno ye nngwe le ye nngwe.

Nošetšo

Sebjalo sa Thyme se tiile mme ga e nyake meetse a mantši. Ge se ka bjalwa ka ntle le nošetša, pula ye e ka bago 500 mm ka ngwaga e lekana. Le ge go le bjalo, go tsenya ditshepetšo tša nošetšo go oketša poelo. Ditshenyegelokakaretšo goba mathopo a nošetšo di lokile eupša o se ke wa nošetša go fetiša ka ge se se ka hlola malwetši a medu le go fokotša bokgoni bja dioli mo sebjalong.
Go ya ka mehuta ya mmu le boso, kelo ya nošetšo e tla fapana go ya ka bogolo bja tšhemo. Palogare ke ye botse e magareng ga 20 le 25 mm ka beke mo dikgwedi tše borutho tša selemo gomme e be o fokotša mo dikgweding tše fodilego goba mo dikgwedi tša pula tša ngwaga. O se ke wa nošetša mo bekeng ye pele ga puno, eupša nošetša ka bjako ka morago ga puno go go bušetša mmu maemo a monola go fokotša kgatelelo.
Go ka ba kaone go tsenya taolo ya monola go tšwela pele go hlokomela mmu.

Translated by Lebogang Sewela