I-Thyme

© Louise Brodie

Ibizo lesayensi: Thymus Vulgaris
Ibizo eliJayelekileko: yi-Thyme 

I-Thyme sitjalo sendabuko senarheni ye-Asia, Southern Europe kanye ne-Mediterranean North-Africa.

Ukutlhadlhulwa Kwestjalo

Istjalo se-thyme sitjalo esiqinileko esikhula sibe yi-350 mm ngobude. Istjalwesi sikhiqiza amagatja ambalwa azingodo atjhuguluka abe mutjhana. Amakaraso ahlaza satjani okungeneleleko, begodu mancani akheke saqanda. Amathuthumbaso amila eempendeni zamagatja asiqubuthu esinombala opheyiphuli.

Ukusetjenziswa Kwayo

I-thyme eyonyisiweko nefretjhi zisetjenziswa lokha nakuphekiweko ukunambithisa ukudla. Itjalelwa nomqopho wokukhiqiza amafutha aqakathekileko. Qobe ikhilogramu ye-thyme efretjhi ebekwe yabiliswa emamilimitheni ayi-8 kukhiqizwa-10 yamamilimitha wamafutha aqakathekileko. Amafutha aqakathekileko asetjenziswa njengepengu yokulapha umphimbo obuhlungu kanye nokulawula i-blood pressure kanye ne-cholestorol.

Iintlhogeko Zehlabathi kanye Nokuyilungisa

I-thyme ikhula kuhle ehlabathini engenwa mamanzi eqinileko begodu eyisanda ene-pH ehlangana kwaka-6.0 kanye ne-7.5. Ngaphambi kokobana ulungise ihlabathi thatha enye ihlabathi ejamiselela ihlabathi yalapha uyokutjala khona uyise e-laboratory iyokuhlolwa ngokobana kuyokuqalwa bona itjhoda ngaziphi izakhimzimba. I-thyme inemirabhu engatjhingelinko begodu imirabhu yayo ayikhuli  itjhingele ifike ku-400 mm. Ihlabathi kutlhogeka kobana ipetwe ukuze itjhatjhululwe ibe-400 mm ukuqiniseka kobana ayibambi amanzi.

Lungisa ileveli ye-pH ngokufaka i-lime nange ihlabathi ine esidi enengi begodu ufake umanyoro nanyana ikhompowusti. Peta ehlabathini engaphezulu eyi-300 mm emvekeni ezine ukuya kwezihlanu ngaphambi kokobana utjale. Emalangeni wokugcina faka ihariga ehlabathini engaphezulu eyi-20 cm. Lokhu kuzokususa ikhula esele limilile. Faka amaphayiphi wokuthelelela utjale amaplantjisi we-thyme.

Ubujamo Bezulu

I-thyme stjalo esiqinileko esingasihlaza khulu eendaweni ezomileko ezinobusika obungasimakhaza khulu kanye nehlobo elitjhisa khulu begodu iba yihle khulu ebujameni bezulu obuhlangana kwe-20°C kanye ne-30°C. Ayibinomraro nanyana kunombethe nasele imilile. Amazinga womtjhiso asehlabathini kufanele abe ngaphezu kwe-16°C ukuze imile kuhle. I-thyme ingatjalwa ebujameni bezulu lapha kunezulu ekungasinani eliyi-500 mm ngonyaka.

Imihlobo Yentjalo

Kunemihlobo emithathu ye-thyme ekhiqizwa balimi abatjala ngehloso yokwenza inzuzo: i-Citriodorus, Zygis kanye ne-Varico, i-thyme ejwayeleke ukusetjenziselwa ukupheka. I-Citriodorus inephunga eliqinileko le-citrus kanye ne-Zygis isetjenziselwa ukukhiqiza amafutha aqakathekileko. I-Varico ngeyamafutha, begodu ikhiqiza umthamo omnengi.

Kunemihlobo eyeqa eyi-200 njeke lokha nawukhetha kobana ufuna ukutjalani kuhle ukuthola iseluleko ku-extension officer kanye nakusiyazi wembewu kobana mhlobo muphi omuhle ongawukhiqiza endaweni yangekhenu nanyana uyikhiqizela ihloso ethize nanyana imaraga ethize.

Translated by Busisiwe Skhosana