Isthelo se-Mobola Plum Simnandi

© Bio-Innovation Zimbabwe
Ipremi yemabola, nanyana i-Mobola plum (Parinari curatellifolia) yaziwa njengomuthi obetha umlozi i-grysappel nanyana i-bosappel, Mmola, Mbulwa, Mobola, Muvhula kanye ne-Umkhuna.
I ipremu lemabola elakheke njengekhowe elisabalalako liyabonakala lapha limila khona emangweni - eSwazini, Zimbabwe kanye neenfundeni ze-Mpumalanga neLimpopo zeSewula Africa. Umuthi lo unamakari onombala emibili (ikareli ngaphasi lisamlotha nokumhlophe) begodu likhiqiza amathuthumbo akheke njengebhorompita anuka kamnandi kusukela ngoVelabahlinze ukuya kuSinyikhaba. Amathuthumbo akhiqiza i-nectar enengi kanye ne-pollen yenyosi njeke ithandwa bafuyi benyosi.
Umuthi omkhulu westhelwesi ukhiqiza iinthelo ezimnandi ezilingana nepremu ezineskhumaba esidlekako esisarulana. Isthelo esivuthiwekwesi singadliwa sihlaza, sonyisiwe, siphekwe njengomratha, sisiliwe saskhitjhwa ijuzi nanyana sibilisiwe kwenziwa ngaso ibhiya.
Imbewu ezele amafutha yesthelwesi idliwa iyodwa (inambitheka njenge-almonds), nayisiliwe isetjenziselwa ukupheka isobho nanyana ihlanganiswe nemirorho. Amafutha akhitjhwa emantongomaneni. Amafutha akhitjhwa emantongomaneni asetjenziselwa ukupheka.
Ukusetjenziswa komuthi wepremu lemabola njengeshlahla, kubalwa ukusebenzisa iqolo lomuthi lesthelwesi ukwelapha amatjhwayo we-pneumonia, cataract kanye neendlebe. Amakari asiliweko angasetjenziselwa ukubhanditjha amathambo aphukileko nanyana atjhidileko nokupholisa iinlonda nokusikeka.
Iingodo ze-Mobola zimumethe i-silica eyenza kubebudisi ukusebenza ngazo, kodwana eziqinileko begodu zingasetjenziselwa njengamapali wemayini, iinketjana kanye nemikhumbi. Umuthi lo uthanda ihlabathu eyisanda engenwa mamanzi (ene-asidi) begodu siyazwela lokha nakumakhaza nalokha kunomoya.

Ukwala Kwezemaphilo

Ilwazeli lenzelwe ukufundisa kwaphela begodu akukafaneli bona lisetjenziswe njengesiyeleliso sezepilo. Ilwazeli alikenzelwa ukujamiselela iinluleko zezepilo nanyana ukulatjhwa okunikelwa ngusiyazi wezepilo.

Translated by Busisiwe Skhosana