Ikoroyi Iimfunda

Iimfunda Zokukhiqiza

©Chris Daly

Isifunda se-Free State besithathwa njengesifunda esikhiqiza khulu ikoroyi eSewula Afrika, kodwana kwanjesi asisakhiqizi nencani ikoroyi ngonobangela wokobana abalimi sebakhetha ukukhiqiza iintjalo ezibiza imali encani ukuzikhiqiza.

Namhlanjesi, ikoroyi engaba yi 75% ikhiqizwa enarheni eyomileko bese kuthi i20% ikhiqizwe endaweni enamanzi. Ikoroyi yebusika ekhiqizwa endaweni eyomileko e-Western Cape ingaba yi 50% yayoyoke ikorori ekhiqizwa enarheni, besekuthi ikoroyi enengi ekhiqizwa ehlobo endaweni emanzi ikhiqizwe emilanjeni emikhulu ye-Northern Cape.

Umsebenzi Wayo

©Glenneis Kriel

Ikoroyi isetjenziswa ekukhiqizeni ipuphu yekoroyi noburotho, besekuthi i-koroyi ye-durum isetjenziselwe ukukhiqiza i-pasta.

Amahlelo Wokwandisa

©Glenneis Kriel

Amahlelo wokwandisa eSewula Afrika ngokujayelekileko aqala khulu ukukhulisa ikoroyi enekhwalithi ehle yokugaywa nokubhaga. Umkhiqizo qobe ihekthara ukhule khulu eminyakeni edlulileko, ngonobangela wokusebenzisa itheknoloji efana nemihlobohlobo eyenziwe yabancono, i-precision farming nokhunye okunengi, inzuzo yomkiqizo uqindezeleke khulu ngonobangela weengozi ebujameni bezulu, iintengo ezibogabogako zangaphetjheya nendleko eziphezulu zokukhiqiza.

Ukubogaboga kokusebenza kuhle kwezamarhwebo akhiqiza ikoroyi kurholele ekutheni kube neplani ye-indastri yekoroyi, enomgqopho wokukhulisa inzuzo yokwenza ncono imihlobohlobo enomkhiqizo ophezulu qobe ihekthara, edinga iinsetjenziswa ezincani ezifana neemvundisi nofana amakhemikhali abulala iintjhabalalisi kunye nokurhodlhelelela isomiso. Umgqopho kukwenza ncono izinto lezi ngaphandle kwamatjhuguluko azokuba nomthelela omumbi ekhwalithini yekoroyi.

Imihlobohlobo

©Chris Daly

Kunemihlobo eminengi yama-cultivars ekhona ehlukaniswe ngeegaba ezithatui ekuyi-cultivar yokukhiqiza endaweni eyomileko yetlhagwini, umkhiqizo wehlobo wesewula nokuthelelela (irrigation). Ukukhetha umhlobo ofaneleko, abalimi kufanele baqalisise bona umhlobo loyo usebenze njani lokha nakuhlolisiswa ama-cultivars ahlolwa eduze namaplasi wabo nokukhuluma nokubuza abanye abalimi ngelwazi abanalo ngeminye imihlobo ebakhe bayisebenzisa.

Umhlobo okhethiweko kufanele ungalungeli amazinga womtjhiso nobujamo behlabathi kwaphela, kodwana kufanele ukhiqizo ikoroyi yekhwalithi etlhogwa bagayi nababhagi.

Kusenzo esihle ukutjala imihlobo eminengi ukwehlisa iingozi zokulahlekelwa mukhiqizo nokusebenzisa ama-cultivars ahloliweko kwaphela. Imihlobo emitjha kufuze ihlolwe ngokutjalwa kancani kuma-stalwarts ukubona bona ikhula bunjani. I-cultivar ekhethiweko kufanele ikghone ukuphila ebujameni bezulu obuhlukahlukeneko nofana ebujameni bokukhiqiza obuhlukahlukeneko begodu ithuthukise neminye imihlobo emitjha.

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana