Vuhumelerisi Koroni

Tindzhawu ta Vuhumelerisi

©Chris Daly
Xifundzha xa Free State axiri xona lexi axivoniwa tani hi kaya ra xinkwa ra Afrika Dzonga, kambe sweswi swa xitikela kuhumelerisa koroni hikokwalaho ka van’wamapurasi lava lavaka swibyariwa leswi tisaka mali naswona swina makhombo yantsongo swinene ya vuhumelerisi.
Namuntlha kwalomu ka 75% wa koroni ya hina yihumelerisiwa eka swiyimo leswinga oma swinene naswona 25% ehansi ka swiyimo leswi cheletiwaka. Koroni ya xixika yi humelerisiwa eka tindzhawu letinga oma e Western Cape leyinga kwalomu ka 50% wa nhlayo leyi humelerisiwaka, kasi leyi humelerisiwaka hi ximumu koroni yi cheletiwa etlhelo ka milambu leyikulu yale xifundzheni xa Northern Cape.

Switirhisiwa

©Glenneis Kriel
Koroni yitirhisiwa ku humelerisa flawuri na xinkwa, loko koroni durum yitirhisiwa ku humelerisa pasta.

Minongonoko yo Humelerisa

©Glenneis Kriel
Minongonoko yaku humelerisa e Afrika Dzonga hi ndzhavuko yi languta ngopfu eka kuhumelerisiwa ka koroni leyingana khwalithi yakahle yak u baka xikan’we naku gayiwa. Loko vuhumelerisi hi hectare swi engetelelekile eka malembe lawa yotala, hikhensa thekinoloji yintshwa, leyinga endla leswaku kuva na tinxaka letinga antswisiwa na swin’wana, mali ya vuhumelerisi ayiri ehansi ka ntshikelelo swinene hikokwalaho ka makhombo ya maxelo, mintsengo ya matiko yale handle xikan’we naleyi yi tlakukaka.

Kuva swinga koteki kahle hikwalaho ka ikhonomi kuhumelerisa koroni swivange leswaku kuva na kungu ra industry ya koroni, laha ari langutisa ngopfu eka ku antswisa mbuyelo eka ku antswisiwa ka tinxaka letingana mbuyelo wale henhla, leswinga laveki leswaku ku nghenisiwa swotala, tani hi manyoro kumbe swidlaya switsotswana kumbe muxaka lowu kondzelelaka dyandza. Mhaka nkulu akuri ku antswisa tinxaka leti, kungari na kucinca loku ngavaka na xiave xobiha swinene eka khwalithi ya koroni.

Tinxaka

©Chris Daly
Kuna tinxaka totala letikumekaka, letinga avanyisiwa hi swiphemu swinharhu, laha kungana muxaka lowu humelerisiwaka laha kunga oma e nwalungwini, vuhumelerisi bya ximumu e dzongeni xikan’we na ncheleto. Ku hlawula muxaka wa kahle, van’wamapurasi vafanele ku tekela enhlokweni leswaku muxaka wokarhi wutirhe njhani eka kuhleriwa ka muxaka ekusuhi na purasi xikan’we naku burisana na van’wamapurasi mayelana na ntokoto wa vona hi muxaka walowo.
Muxaka lowu hlawuriweke, hambi swiritano, awufanelangi kuva wululamele ntsena maxelo xikan’we na xiyimo xa misava, kambe swifanele kuva swihumesa khwalithi ya koroni leyi lavekaka hivatirhisi nava baki hi koroni.
Swikahle swinene ku byala tinxaka tohambana ku ava makhombo ya vuhumelerisi xikan’we naku tshama na tinxaka letinga kamberiwa. Tinxaka tintshwa tifanele ti ringetiwa kusungula eka tindzhawu letintsongo leswaku kuta langutisisiwa leswi titirhisaka xiswona. Muxaka lowu hlawuriwaka wufanele kuva wu kondzelela kucinca ka maxelo kumbe swiyimo swa vuhumelerisi xikan’we naku endla xivandla xo antswisa tinxaka tintshwa.

Translated by Ike Ngobeni