U Bveledzwa Wheat

Hune ya Bveledzwa Hone

©Chris Daly
Free State ndi yone ine ya vhonala i tshibveledza vhunzhi hayo Afrika Tshipembe, fhedzi zwa zwino a itsha tou bveledziwa nga mulandu wa uri vhalimi vha khou tavha zwithu zwine vha vhona zwina mbuyelo, zwithu zwine khombo ya unga xelelwa ngazwo ayo ngo tou dala.
Namusi ine ya swika 75% i khou bveledziwa fhethu hune ha vha uri ho oma, na 25% ya ine ya sheledziwa. Ineya vha ya vhuria ine ya bveledziwa Western Cape iya swika 50% yo tanganiswa yothe ya shango lothe, ngeno huna uri vhunzhi ha ya tshilimo ine ya vha i tshi khou bveledziwa i tshi khou sheledziwa tsini na milambo mihulwane Northern cape.

Mushumo

©Glenneis Kriel
Wheat ishuma hu tshi khou bveledziwa fulauru na vhurotho, ngeno ine ya vha durum i tshi shuma kha pasta.

Ndila ya uri i Bebe

©Glenneis Kriel
Vha u bebisa Afrika Tshipembe uya nga ha sialala vho ditika kha u bveledza ine ya vha uri ndi ya vhudi.
Ngeno huna uri na u bveledza nga hectare ho sumbedza uri ho no hula vhukuma uya nga minwaha, hu khou livhuwiwa u shumiswa ha dzi technology, u vha na na tshaka dzine dza vha uri dzo no khwiniswa, na u londa zwa u lima na zwinwe zwo no nga zwenezwo, u dzhena ha tshekele musi u tshi khou i bveledza zwo vha zwo ima zwi tshi khou bva na kha mutsho, na mutengo une wa khou dura na zwithu zwine zwa khou dura.
Zwa uvha na ikonomi ine ya vha uri i fhasi ya u bveledziwa ha wheat zwo ita uri hu kone uvha na zwine vha lugisela zwine zwinwe zwa zwine vhodi vhudza zwone ndi u sedzana na uri hu kone uvha na mbuyelo kha u bveledziwa ha tshaka dzo fhambanaho na u dala uya nga hectara, zwine zwi ya toda u vha na u dzhenelela hutuku, u fana na manyoro na zwithu zwau pandela zwikhokhonono na u kona u kondelela gomelelo.
Muhumbulo muhulwane ndi u kona u khwinisa hezwi zwithu, hu sa vhe na tshanduko zwi ya kwama vhundeme ha wheat.

Tshaka

©Chris Daly
Huna tshaka nnzhi dzine dza vha hone, dzine dzi ya khethekanyiwa dza bva zwipida zwiraru dzine dza vha, tshaka ya fhethu hune ha vha uri ho oma vhubvaduvha, ine ya bveledziwa tshilimo vhukovhela na u sheledza.
Uri u kone u nanga lushaka, vhafuwi vha fanela udivha uri ndi ifhio ine ya nga vha khwine kha vhupo ha havho vha dovha hafhu vha vhudzisa na vhanwe vhalimi nga ha tshenzhemo yavho uya nga ha dzi tshaka.
U nanga lushaka, naho zworalo lune lwa vha lu songo tea kha hune wa dzula hone na nyimelo ya mavu fhedzi zwine zwi nga bveledza wheat ine ya vha ya maimo anntha.
Ndi zwavhid u tavha dzine dza vha uri dzo fhambana ri u kone u khethekanya uri arali wa nga xelelwa wa ima na dzine dza vha uri wo dzi linga. Dzine dza kha di vha nntswa dzi fanela u thoma dza lingiwa fhethu hune ha vha uri ndi hutuku uri u kone u vhona uri dzi khou shuma hani.
Dzi tshaka dzi fanela u dovha hafhu dza vha dzo sedza na u shanduka ha mutsho wa sia tshikhala tsha dzine dza vha dza vhudi.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe