Ulanga Ṋawa

© Louise Brodie

U Shandukiswa ha Tshimela

Ṋawa dzi shandukiswa nga zwimela zwine zwi sa nyethe hu tshi khou itela u shavhisa na malwadze sa ane anga Fusarium-Wilt, Anthracnose na Bacterial Blight.

U Ḓala (tonnes per hectare)

Ya fhasisa: Six tonnes
Yo linganelaho: Eight tonnes
Ya vhuṰi: 12+ tonnes

U Kaṋa

U fanela u kaṋa nga murahu ha vhege dza 10. Wa isa phanḓa na u kaṋa nga murahu ha maḓuvha mavhili kana maṋa uri hu kone u bvelela maluvha maswa na u engedza u bvelela. Ubva hafho zwa u kaṋa ḓuvha na ḓuvha zwi ya engedza uri u wane ṋawa dzine dza vha dzi tshi kha ḓi vha thethe sa vhunga dzi tshi swika u ṱavhanya, nga maanḓa arali hu tshilimo.
U kaṋa ṋawa dala nga matsheloni hu tshi kha ḓi rothola u dzi wana dzi tshi kha ḓi vha thethe fhethu hune ha rothola. Ndi zwavhuḓi u isa dzi ṋawa fhethu hune ra rothola hu saathu fhela awara.

U Vhea

Dzi fanela u vhewa fhethu hune havha 4 uya kha 5 °C lwa maḓuvha a 7 uri dzi vhe dzi tshi kha ḓi vha dza vhuḓi. Hune humidity ya hone ya vha 90% dzi fanela u ṱhogomelwa he dza vhewa hone.

Zwikhokhonono na Malwadze zwi Langea Ngaurali

Ndi zwa ndeme uri muṱavhi a wane tsivhudzo ubva kha vhathu vha vha ḓivhi kana vhane vha ḓisa mishonga ya zwikhokhonono na malwadze.

Zwikhokhonono

Nematodes, thaidzo ine ya tou vha khulu ndi Root Knot Nematodes i pandelwa nga u fafadzela mavu hu saathu ṱavhiwa tshimela, American bollworm, aphids pumpkin fly, Red Spider Mite na Thrips hezwi ndi zwone zwikhokhonono zwine zwa vha thaidzo kha ṋawa.

Malwadze

Manwe malwadze ano kwama u bveledzwa ha ṋawa ndi Rust, Bean Mosaic Virus, Fusarium Root Rot, Anthracnose, Bacterial Blight na Sclerotinia.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe